Nastała era owadów, a więc i szkodników – coraz więcej entomologów wyraża taką opinię. Problem, który jeszcze kilka lat temu spędzał sen z powiek naszym zachodnim sąsiadom, dotknął również nasz kraj. Zadają sobie pewnie Państwo pytanie: ,,dlaczego”? Tematyka zwalczania szkodników zbóż w oparciu o ich ekonomiczne znaczenie wyłoniła się wraz ze zmianami w technologii uprawy. Polskie rolnictwo na przestrzeni ostatnich lat przeszło ogromną transformację. Zaprzestanie wypalania ściernisk, wprowadzanie uproszczeń w uprawie i zmianowaniu roślin, pojawienie się wielkoobszarowych monokultur czy intensyfikacja ochrony herbicydowej i fungicydowej to tylko niektóre z czynników sprzyjających rozwojowi owadów. Wszystkie te działania doprowadziły do gradacji, czyli do masowego wzrostu liczebności występowania poszczególnych gatunków.
Nastała era owadów, a więc i szkodników - coraz więcej entomologów wyraża taką opinię. Problem, który jeszcze kilka lat temu spędzał sen z powiek naszym zachodnim sąsiadom, dotknął również nasz kraj. Zadają sobie pewnie Państwo pytanie: ,,dlaczego"? Tematyka zwalczania szkodników zbóż w oparciu o ich ekonomiczne znaczenie wyłoniła się wraz ze zmianami w technologii uprawy. Polskie rolnictwo na przestrzeni ostatnich lat przeszło ogromną transformację. Zaprzestanie wypalania ściernisk, wprowadzanie uproszczeń w uprawie i zmianowaniu roślin, pojawienie się wielkoobszarowych monokultur czy intensyfikacja ochrony herbicydowej i fungicydowej to tylko niektóre z czynników sprzyjających rozwojowi owadów. Wszystkie te działania doprowadziły do gradacji, czyli do masowego wzrostu liczebności występowania poszczególnych gatunków.
W Polsce występuje wiele gatunków owadów szkodliwych, które żerują na zbożach, jednak tymi o największym znaczeniu gospodarczym są mszyce i skrzypionki. Szkodniki, które w nie mniejszym stopniu zasługują na uwagę, to ploniarka zbożówka, pryszczarki (pszeniczny, zbożowiec) oraz miniarki. Od pewnego czasu coraz większego znaczenia nabierają szkodniki mało znane, które od dziesięcioleci nie miały znaczenia ekonomicznego. Żółwinek zbożowy, łokaś garbatek czy lednica zbożowa są tego świetnymi przykładami.
Mszyce- zasiedlane są przez nie wszystkie gatunki zbóż. Mszyce dwudomowe opanowują także inne rośliny, np. czeremchę (mszyca czeremchowo- zbożowa) czy różę (mszyca różano-zbożowa). Szkodliwość mszyc można podzielić na bezpośrednią i pośrednią. Szkodą bezpośrednią jest wysysanie soków komórkowych z tkanek roślin, co prowadzi do ich więdnięcia, a w konsekwencji nawet do uschnięcia. Szkodą pośrednią jest przenoszenie rozmaitych wirusów, np. żółtej karłowatości (BDYV) - choroby pszenicy ozimej i jęczmienia ozimego.
Skrzypionki- wszystkie gatunki zbóż są zasiedlane przez skrzypionki, ale najsilniej porażana jest pszenica ozima oraz jęczmień jary. Stadium szkodliwym są larwy. Wyjadając (zeskrobując) tkankę miękiszową pomiędzy nerwami liści, powodują one powstawanie białych podłużnych pasemek, które łącząc się, tworzą nieregularne białe plamy zmniejszające powierzchnię asymilacyjną, co prowadzi do obniżenia plonowania. Uszkodzone tkanki są miejscem zarażenia grzybami chorobotwórczymi.
Oba gatunki występują najczęściej razem. Skrzypionki to chrząszcze o wydłużonych ciałach o metalicznym połysku, zielonkawe lub niebieskie, z czułkami długimi, nitkowatymi. Zimują w ściółce i korzeniowych częściach roślin. Larwy brunatno-żółte z czarną głową.
Ploniarka zbożówka- występuje we wszystkich gatunkach zbóż. Stadium szkodliwym jest larwa, która uszkadza pęd, dokłosie. Gdy składanie jaj ma miejsce jesienią, to objawy żerowania widoczne są już wtedy (w przypadku długiej i ciepłej jesieni) lub dopiero wiosną, kiedy rośliny słabo rosną, nadmiernie się krzewią, liść sercowy jest zżółkły i daje się łatwo wyjąć. Gdy jaja składane są wiosną, to żerująca larwa uszkadza dokłosie, czego efektem jest niewykłaszanie się lub usychanie kłosa. Możliwe jest także uszkodzenie ziarna będące wynikiem żerowania larw w ziarniakach.
Pryszczarki- duża rodzina owadów z rzędu muchówek. Występują pospolicie we wszystkich środowiskach lądowych oraz gatunkach zbóż. Są to niewielkie owady (1,5-3,5 mm długości) o delikatnej budowie, często z czerwonawym odwłokiem, które na długich nogach trzymają się plew; wylatują w czasie kłoszenia.
Miniarki- szkodniki z rzędu muchówek. Dorosły owad to czarno-żółta mucha z parą opalizujących, przezroczystych skrzydełek, długość 2-3 mm. Wylot much rozpoczyna się w kwietniu i trwa do czerwca. Samica składa od 20 do 30 jaj na górnej stronie liści. Larwy są przezroczyste, o bladozielonym zabarwieniu, długość 3 mm. Ich szkodliwość polega na drążeniu korytarzy w liściach (nazywanych minami), które układają się we wzorki, a następnie obejmują całą wierzchnią część liścia. W wyniku żeru larw blaszka liściowa zasycha.
Aby skutecznie walczyć ze szkodnikami, trzeba przestrzegać podstawowych zaleceń agrotechnicznych. Są one podstawą efektywnego programu ochrony zbóż. Unikanie monokultur, dopilnowanie dostatecznie dużej izolacji przestrzennej między tegoroczną i ubiegłoroczną plantacją czy usuwanie z pól chwastów i ich pozostałości redukują występowanie szkodników. Pamiętać należy również o prawidłowej orce i podorywce. Wszystkie te działania ograniczają gradację owadów, jednakże to stosowanie chemicznych środków ochrony roślin jest i pozostanie w najbliższych latach główną metodą walki z agrofagami. Należy wybierać tylko te insektycydy, które są zarejestrowane do zwalczania szkodników zbóż oraz stosować je zgodnie z etykietą środka ochrony roślin. W chwili wyboru preparatu trzeba zwrócić uwagę na zakres jego oddziaływania w danych temperaturach, system działania na roślinie i wobec szkodnika oraz na karencję i prewencję. Bardzo ważnym aspektem jest termin wykonania zabiegu oraz warunki atmosferyczne, w których prowadzona jest ochrona. Pozostają jeszcze dobór odpowiedniej dawki środka ochrony roślin oraz prawidłowe przygotowanie roztworu.
Grupa chemiczna | Substancja chemiczna | ŚOR | Dawka na ha | Okres karencji |
I - FOSFOROORGANICZNE | chloropiryfos | Pyrinex 480 EC | 0,5-0,6 l | 30 dni |
dimetoat | Rogor 400 EC | 0,5 l | 21 dni | |
Bi 58 Nowy 400 EC | 0,5 l | |||
II-PYRETROIDY | zeta - cypermetryna | Ammo Super 100 EW | 0,1 l | 21 dni |
lambda-cyhalotryna | Sparviero | 0,075 l | 28 dni | |
alfa-cypermetryna | Fastac Active 050 ME | 0,15-0,3 l | 30 dni | |
esfenwalerat | Sumi-Alpha 050 EC | 0,25 l | 28 dni | |
deltametryna | Decis Mega 50 EW | 0,1-0,125 l | 30 dni | |
III- MIESZANINY | chloropiryfos + cypermetryna | Nurelle D 550 EC | 0,6 l | 60 dni |
Ochrona insektycydowa- to o wiele trudniejsze i bardziej złożone pojęcie niż się wielu osobom wydaje. Na szczęście nie muszą się Państwo sami borykać z podjęciem trudnych decyzji oraz ze wszystkimi wyżej wymienionymi problemami. Przedstawiciele handlowi oraz doradcy Grupy Osadkowski służą wiedzą i pomocą na każdym polu!