Wapnowanie od podstaw
Wapnowanie jest jedną z najbardziej opłacalnych inwestycji dla rolnika. Niestety nie wszyscy są tego świadomi.
autor: Paweł Kwaśniak
Wapnowanie jest jedną z najbardziej opłacalnych inwestycji dla rolnika. Niestety nie wszyscy są tego świadomi.
Doskonale wiadomo, że tylko odpowiedni zakres pH umożliwia efektywne pobieranie niezbędnych składników pokarmowych wykorzystywanych przez rośliny. Aby dany pierwiastek był dostępny, musi znajdować się w roztworze glebowym, być w nim rozpuszczony, a to jest silnie powiązane z odczynem. Często zdarza się, że efekt stosowania dużych dawek NPK jest widoczny jedynie w szczuplejącym portfelu, a nie w uprawie. Może być to wina nieuregulowanego pH. Kiedy zaczyna ono spadać poniżej pH 5, wykorzystanie składników pokarmowych z nawozu wieloskładnikowego jest o wiele mniejsze!
Jak temu przeciwdziałać?
Wapno powinno się równo rozsiewać na ściernisko, dzięki czemu można je później dobrze wymieszać. Aby jednak zastosować prawidłowe dawki na danym polu, trzeba znać pH gleby, który można określić w okręgowej stacji chemiczno-rolniczej.
fot. 1. Zbyt niskie pH gleby hamuje rozwój systemu korzeniowego i rośliny się nie krzewią.
Tabela 1. Potrzeby wapnowania w zależności od pH i kategorii agronomicznej gleby
| Kategoria agronomiczna gleby |
Ocena potrzeb wapnowania w zależności od pH gleby | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| konieczne | potrzebne | wskazane | ograniczone* | zbędne | |
| Bardzo lekkie | <4 | 4,1 - 4,5 | 4,6 - 5,0 | 5,1 - 5,5 | >5,6 |
| Lekkie | 4,5 | 4,6 - 5,0 | 5,1 - 5,5 | 5,6 - 6,0 | >6,1 |
| Średnie | <5 | 5,1 - 5,5 | 5,6 - 6,0 | 6,1 - 6,5 | >6,6 |
| Ciężkie | <5,5 | 5,6 - 6,0 | 6,1 - 6,5 | 6,6 - 7,0 | >7,0 |
*optymalna wartość pH gleby dla danej kategorii agronomicznej
Tabela 2. Zalecane dawki nawozów wapniowych w tonach CaO/ha
| Kategoria agronomiczna gleby |
Ocena potrzeb wapnowania w zależności od pH gleby | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| konieczne | potrzebne | wskazane | ograniczone* | zbędne | |
| Bardzo lekkie | 3,0 | 2,0 | 1,0 | - | - |
| Lekkie | 3,5 | 2,5 | 1,5 | - | - |
| Średnie | 4,5 | 3,0 | 1,7 | 1,0 | - |
| Ciężkie | 6,0 | 3,0 | 2,0 | 2,0 | - |
*optymalna wartość pH gleby dla danej kategorii agronomicznej
Jeżeli określimy już potrzeby wapnowania, to będziemy mogli uzyskać informację na temat wielkości dawki CaO/ha (nie mylić z wielkością dawki nawozu wapniowego).
Zaleca się doprowadzenie pH gleby do poziomu:
- bardzo lekkie – pH 5,1
- lekkie – pH 5,6
- średnie – pH 6,1
- ciężkie – pH 6,6
Nie każde wapno jest wartościowym nawozem
Rozpiętość cen za tonę wapna w zależności od jego rodzaju jest bardzo duża. Z czego to wynika? Czy droższe jest lepsze?
Najważniejszą cechą tych nawozów jest ich reaktywność (zależy od stopnia rozdrobnienia skały). W przypadku starych dolomitów waha się ona w granicach 30–40%. W przypadku młodych miękkich skał może ona wynieść prawie 100%, np. kredy działają najszybciej (efekty widać już w pierwszym roku) i świetnie nadają się do interwencyjnego wapnowania. Takie produkty możemy znaleźć w firmie OMYA, która ma w ofercie kredy o reaktywnościach 98%.
fot. 2. Mocne zbrylenie niszczy sprzęt rolniczy.
Wapno węglanowe - rozsądny wybór
Śmiało możemy również zwrócić uwagę na wapno węglanowe. Wysokiej jakości nawozami tej klasy są Nordkalk Standard Cal zawierający 50% CaO i charakteryzujący się reaktywnością na poziomie ok. 90% czy granulowany Nordkalk AtriGran o reaktywności 99%.
Uzupełnij magnez z wapnem dolomitowym
Wapna dolomitowe o niskich reaktywnościach również są chętnie kupowane. Dlaczego? Odpowiedź jest bardzo prosta. Mają one bowiem w swoim składzie również magnez, którego bardzo mocno brakuje w większości naszych gleb. Przykładem jest Dolplon (15–19% MgO oraz 30% CaO). Trzeba wiedzieć, że jest to najtańsze źródło tego pierwiastka. Niska reaktywność, niestety, na poziomie 30–40% powoduje, że w ich przypadku efekt odkwaszania jest bardzo słaby i długotrwały (3–4 lata), co wymusza duże dawki. Jest to rozsądny wybór dla gospodarstw, które stosują je każdego roku tylko w celu utrzymania pH na już wcześniej osiągniętym poziomie.
Wapnowanie powinno być wykonywane przede wszystkim pod przedplon dla roślin bardzo wrażliwych lub wrażliwych na zakwaszenie, takich jak: bobik, buraki cukrowe, groch jadalny, jęczmień, lucerna, rzepak i soja. Wówczas na tak przygotowanym polu wysiewa się zboża ozime lub jare. W uzasadnionych przypadkach odkwaszanie przeprowadza się po zbiorze przedplonu bardzo wrażliwego na ten zabieg. Nie powinno się wapnować bezpośrednio pod uprawy, takie jak: len, łubin żółty, owies czy ziemniaki.
Kupujmy produkty warte swojej ceny oraz dobre jakościowo, bowiem szukanie oszczędności na siłę może przynieść efekt odwrotny do zamierzonego. Pamiętajmy, że tuż po żniwach prace polowe piętrzą się, a każdy chce dotrzymać terminów siewu rzepaku oraz zbóż ozimych. Kupując wapna lepszej jakości, możemy zmniejszać jego dawki na hektar, co pozwoli na szybsze nawożenie oraz zaoszczędzi pieniądze, które trzeba by było wydać na paliwo.