Uprawa kukurydzy - na ziarno i kiszonkę
Dominika Wolna
Kukurydza to jedna z najpopularniejszych roślin uprawnych w Polsce, o czym świadczy stale zwiększający się areał zasiewów. Roślina ta należy do zbóż, do rodziny wiechlinowatych. Wyróżniamy dwa główne kierunki użytkowania kukurydzy — na ziarno oraz na kiszonkę. W przeciwieństwie do użytkowania na ziarno, gdzie znaczenie ma tylko ziarno kukurydzy, przy użytkowaniu kiszonkowym wykorzystywane są całe rośliny.
Uprawa kukurydzy — co warto wiedzieć?
Kukurydza to roślina dnia krótkiego o fotosyntezie typu C4. Oznacza to, że ma ona bardzo duże wymagania pod względem temperatury gleby. Wiąże się to z koniecznością precyzyjnego dostosowania terminu siewu. Nie należy siać kukurydzy w wilgotną i zbyt zimną glebę.
Duże znaczenie w uprawie kukurydzy ma również woda. Potrzeby wodne dotyczą nie tylko samej ilości wody potrzebnej do wzrostu roślin, ale również odpowiednie rozłożenie opadów w trakcie sezonu wegetacyjnego. Potrzeby wodne kukurydzy wynoszą ok. 480 l/m².
| Ziarno | Kiszonka |
|---|---|
produkcja pasz przemiał ziarna na mąkę i kaszę produkcja skrobi produkcja bioetanolu kukurydza cukrowa i pękająca | kiszonka z całych roślin zakiszanie odkoszulkowanych kolb zakiszanie nieodkoszulkowanych kolb biomasa (produkcja biogazu) |
Kolba typu flint czy dent?
Wyróżniamy kukurydzę o dwóch typach ziarniaków — flint oraz dent. Jest to nie tylko cecha fenotypowa, determinuje ona m.in. zachowanie roślin w trakcie sezonu wegetacyjnego oraz tolerancję na niesprzyjające czynniki środowiska. Odmiany z ziarnem typu flint mają pochodzenie europejskie, dzięki czemu łatwo przystosowują się do panujących tutaj warunków klimatyczno-glebowych. Ziarno dent pochodzi z Ameryki i mimo wyższego potencjału plonotwórczego, ma również większe wymagania cieplne.
Ziarniaki flint i dent różnią się również właściwościami. Dla przemysłu młynarskiego ziarno kukurydzy powinno być typu szklistego (flint), natomiast do fermentacji i produkcji skrobi najlepsze jest ziarno typu mączystego w większości zębokształtne dent.
Stay green — co oznacza i jakie są zalety?
Stay green to cecha kukurydzy, która oznacza dojrzewanie ziarna przy zachowaniu zielonych części wegetatywnych. Umożliwia to przede wszystkim elastyczny zbiór kukurydzy na kiszonkę, gdyż termin zbioru posiadających cechę stay green jest wydłużony nawet o 2 tygodnie. Pozostające dłużej zielone łodygi i liście roślin pod koniec wegetacji asymilują węglowodany.
Wysoka zawartość cukru poprawia parametry kiszonkowe, stanowiąc cenną pożywkę dla bakterii biorących udział w procesie zakiszania. Odmiany te charakteryzują się również większą odpornością na zgorzel i fuzariozę łodyg. Cecha stay green nie dotyczy wyłącznie kukurydzy na kiszonkę, wiele kukurydzy na ziarno ma bardzo dobre stay green, co przekłada się na jakość bogatego w skrobię ziarna.
Czym jest liczba FAO?
FAO określamy wczesność odmian. Jest to liczba, którą przypisujemy rejestrowanym odmianom na podstawie ogólnie przyjętego wzorca. Dla poszczególnej grupy wczesności wyznaczono ścisłe przedziały liczb.
| Grupa wczesności odmian | FAO |
|---|---|
| wczesne | do 230 |
| średnio wczesne | 240-250 |
| średnio późne | 260-290 |
| późne | od 300 |
Kukurydza o wysokim FAO ma wyższy potencjał plonotwórczy, co wynika bezpośrednio z wydłużonego okresu wegetacji. Odmiany te potrzebują jednak zdecydowanie więcej czasu na osiągnięcie dojrzałości i oddanie wody z ziarna. Odmiany o niskiej liczbie FAO można zebrać wcześniej, sprzedać po korzystniejszej cenie, a następnie bezpiecznie zasiać uprawę następczą (np. zboża ozime).
Rejonizacja odmian pod względem FAO
Bardzo ważne jest dostosowanie FAO do warunków klimatycznych w danym regionie, dlatego inne odmiany będą zalecanie do uprawy na południu i północy kraju. Utrzymujące się jesienią stosunkowo wysokie temperatury coraz częściej sprzyjają uprawie kukurydzy o wysokim FAO. Odmiany o niskim FAO są przeznaczone dla klimatu typowo polskiego, dla którego charakterystyczna jest mokra jesień oraz letnie susze.
Optymalnym i często stosowanym rozwiązaniem jest podział upraw kukurydzy w obrębie jednego gospodarstwa na te o FAO niższym i wyższym, dzięki czemu niezależnie od przebiegu warunków pogodowych w trakcie wegetacji, rolnicy mają możliwość wcześniejszego zbioru części roślin i wysiania na jej miejsce upraw następczych. Jednocześnie nie muszą rezygnować z uprawy kukurydzy o wysokim FAO i wyższym potencjale plonotwórczym.
Jakie odmiany polecane do siewu?
Siew kukurydzy — w jakich warunkach?
Termin siewu kukurydzy jest ściśle powiązany z cechami charakterystycznymi dla danej odmiany (m.in. typ ziarna flint/dent, FAO) oraz wymaganiami temperaturowymi. Dla ziarna typu flint optymalna temperatura gleby na głębokości siewu wynosi 8-10 °C, natomiast dla odmian z ziarnem w typie dent jest to 10-12 °C.
Skrajne wartości głębokości siewu dla kukurydzy to od 2 do 8 cm, lecz zwykle optymalna głębokość na glebach lekkich wynosi 3-4 cm, a na glebach cięższych 4-6 cm. Dodatkowe zmienne przy ustalaniu głębokości siewu to m.in. termin wyjazdu w pole oraz dostępność wody.
Chwasty uciążliwe w kukurydzy
Nieodłączni towarzysze chwasty w kukurydzy to chwastnica jednostronna i komosa biała. Niebezpieczeństwo dla uprawy kukurydzy stanowią również psianka czarna, szarłat szorstki, bodziszek drobny, rdestówka powojowata oraz zaślaz pospolity. Ochrona herbicydowa kukurydzy powinna być ukierunkowana na skuteczne zwalczanie tych gatunków chwastów.
| Gatunek | Charakterystyka |
|---|---|
| Chwastnica jednostronna | Chwast ciepłolubny, liczne kiełkowanie występuje na przełomie drugiej i trzeciej dekady maja. Próg szkodliwości chwastnicy jednostronnej to 3-6 szt./m². |
| Komosa biała | Gatunek bardzo plenny, nasiona utrzymują się w glebie przez wiele lat i doskonale utrzymują żywotność w warstwie ornej. Komosa biała może osiągać znaczną wysokość, dorastając nawet do 2-3 m. Stanowi konkurencję pod względem wody i składników odżywczych, jak i światła słonecznego. Za próg szkodliwości uznaje się już 2 szt./m². |
| Psianka czarna | Chwast niedużych rozmiarów, lecz stanowi poważną konkurencję dla kukurydzy. Próg szkodliwości to zaledwie 0,5-1 szt./m². Psianka czarna jest szczególnie uciążliwa przy ciepłej wiośnie. |
| Szarłat szorstki | Chwast silnie konkurujący z kukurydzą o zawarte w glebie składniki odżywcze. Choć lepiej czuje się w wysokich temperaturach (nawet 30-40 °C), nasiona mają zdolność kiełkowania już w 7 °C. |
| Bodziszek drobny | Ma niewielkie rozmiary, lecz często pojawia się w dużym nasileniu. Niebezpieczny dla kukurydzy szczególnie w fazie siewek. Zwalczanie bodziszka utrudnia przede wszystkim jego wysoka tolerancja na wiele substancji czynnych. |
| Rdestówka powojowata | Jest to gatunek wspinający się na rośliny uprawne, dlatego przy nasileniu jego występowania powyżej 1 szt./m² zaczyna konkurować z kukurydzą o światło słoneczne. Przy większym nasileniu może przyczyniać się do osłabienia roślin i znacznego spadku plonu. |
| Zaślaz pospolity | Chwast stosunkowo nowy, gdyż pojawił się w Polsce na początku XXI wieku. Często obserwowany na południu Polski, szczególnie w okolicy Wrocławia. Roślina o imponujących rozmiarach, dorasta nawet do 2,5 m wysokości, a liście mogą mieć nawet 20 cm średnicy. |
Zwalczanie chwastów w kukurydzy
W przypadku kukurydzy stosujemy różne systemy zwalczania chwastów. Chwasty w kukurydzy można zwalczać doglebowo po siewie, powschodowo lub w systemie sekwencyjnym. Optymalnym rozwiązaniem jest sekwencyjne zwalczanie chwastów. Uchroni nas to m.in. przed niewyrównanymi wschodami chwastnicy, która na tendencję do pojawiania się "falami". Może okazać się, że sam zabieg doglebowy był na tyle efektywny, że nie będą potrzebne poprawki.
| Produkt | Substancje czynne | Zakres działania |
|---|---|---|
| Adengo 315 SC | tienkarbazon izoksaflutol | Chwasty wrażliwe: chwastnica jednostronna, fiołek polny, gwiazdnica pospolita, jasnoty, komosa biała, przytulia czepna, rdest powojowaty, rdest ptasi, rumian pospolity, samosiewy rzepaku, szarłat szorstki, tasznik pospolity, włośnice. Środek przeznaczony do stosowania do fazy 3. liścia kukurydzy. Preparat doglebowy o działaniu systemicznym. |
| Terbut 500 SC | terbutylazyna | Chwasty wrażliwe: fiołek polny, maruna bezwonna, szarłat szorstki, tasznik pospolity. Chwasty średnio wrażliwe: bodziszek drobny, chaber bławatek, gwiazdnica pospolita, komosa biała, przytulia czepna, rdestówka powojowata. Zaleca się stosowanie przedwschodowe przy uzupełnieniu działania o s-metachlor i preparaty powschodowe. |
| Niko 40 OD | nikosulfuron | Zwalcza chwasty jednoliścienne (ogranicza występowanie perzu) oraz niektóre chwasty dwuliścienne m.in. gorczycę, fiołka polnego i gwiazdnicę pospolitą. Środek bezpieczny dla kukurydzy, doskonale sprawdza się w mieszaninach. Przeznaczony do stosowania w fazie od 4. do 9. liścia rośliny. |
| Cobber 100 SC | mezotrion | Skuteczny przeciwko chwastom dwuliściennym i chwastnicy jednostronnej. Przeznaczony do stosowania w fazie od 1. do 8. liścia kukurydzy. Wykazuje działanie doglebowe i nalistne. |
Ochrona insektycydowa
Szkodniki w kukurydzy mogą znacząco wpływać na plon oraz jakość ziarna. Do najgroźniejszych szkodników należą omacnica prosowianka, ploniarka zbożówka oraz mszyce.
Omacnica prosowianka powoduje uszkodzenia łodyg, co osłabia roślinę i może prowadzić do wylegania, a jej żerowanie na kolbach zmniejsza jakość i ilość ziarna. Ploniarka zbożówka, atakując młode siewki, ogranicza ich wzrost i rozwój. Mszyce nie tylko osłabiają rośliny poprzez wysysanie soków, ale także przenoszą groźne wirusy. Wczesne monitorowanie pól i stosowanie odpowiednich środków ochrony roślin jest kluczowe w walce z tymi szkodnikami.
Możliwości wykorzystania nawozów NPK, N, K i N
Uzyskanie wysokich plonów przy zachowaniu jak najlepszej jakości wiąże się z odpowiednim nawożeniem kukurydzy. Bardzo ważne jest precyzyjne pokrycie potrzeb pokarmowych roślin, aby umożliwić im pełne wykorzystanie potencjału plonotwórczego. Większość azotu kukurydza pobiera w trakcie rozwoju generatywnego.
Intensywne zapotrzebowanie kukurydzy na składniki pokarmowe ma miejsce od 10 dni przed wyrzucaniem wiech do nawet 30 dni od początku etapu wyrzucania wiech. W tym czasie kukurydza może pobrać nawet do 75% azotu i potasu w stosunku do potrzeb w trakcie całego okresu wegetacyjnego.
Należy również pamiętać o wapnowaniu pod kukurydzę jest istotnym elementem przygotowania stanowiska pod uprawę, ponieważ kukurydza najlepiej plonuje na glebach o odczynie obojętnym i zbliżonym do zasadowego (pH 6-7).
Nawożenie dolistne kukurydzy
W nawożeniu kukurydzy istotne są nie tylko makroelementy. Nie możemy zapomnieć o dodatku cennych dla roślin mikroskładników. Mikroelementy odgrywają kluczową rolę w prawidłowym wzroście i rozwoju kukurydzy.
Nawozy dolistne . W kompleksowym uzupełni to
Odżywki na kukurydzy powinny zawierać cynk, bor, miedź, mangan, molibden i żelazo. Są to pierwiastki, których nie powinno zabraknąć nawozom dolistnym stosowanym w tej uprawie.
DSG Kukurydza - technologia kompleksowego wsparcia rozwoju kukurydzy
DSG (Don't Stop Growing) to przygotowana przez naszych specjalistów technologia kompleksowego wsparcia wzrostu i rozwoju kukurydzy. Jej celem jest budowanie potencjału plonowania rośliny i utrzymanie go przez okres wegetacji.
Technologia DSG to przede wszystkim:
- kodowanie wysokiego plonu
- wzmocnienie tkanek rośliny
- zwiększenie odporności na choroby
- redukcja wpływu niesprzyjających czynników
DSG w kukurydzy to trzy unikatowe preparaty, które nie tylko będą wzmacniać tkanki oraz zwiększać odporność roślin przed chorobami, ale także wpływają na lepszą jakość pyłku i zapylenie. Technologia oparta jest o produkty IonBlue Zn, Maxi-Grow oraz Barrier Si-Ca.
Dominika Wolna
Redakcja Osadkowski.pl