Problem ochrony zbóż przed szkodnikami z roku na rok staje się coraz bardziej istotny. Dopiero co rolnicy borykali się z jesiennym zwalczaniem mszyc i wszechobecnych skoczków, a już niestety muszą myśleć o tym, co przyniesie nowy sezon.
Problem ochrony zbóż przed szkodnikami z roku na rok staje się coraz bardziej istotny. Dopiero co rolnicy borykali się z jesiennym zwalczaniem mszyc i wszechobecnych skoczków, a już niestety muszą myśleć o tym, co przyniesie nowy sezon.
Zmiana technologii uprawy, jej intensyfikacja oraz powszechnie stosowane pestycydy sprawiły, że producent rolny musi sobie radzić zarówno z dobrze znanymi szkodnikami, jak i tymi, które do tej pory nie miały ekonomicznego znaczenia. Oprócz intensywności uprawy do tego stanu rzeczy przyczynia się także zmieniający się klimat. Pomimo pojawiania się nowych zagrożeń dalej jednak największe znaczenie ma kilka gatunków szkodników.
Rolnice - choć postać dorosła to motyl, szkodliwe jest stadium larwalne. Młode gąsienice żerują w nadziemnych częściach roślin, natomiast starsze kryją się w glebie, uszkadzając kiełkujące zboże. Rozwojowi rolnic sprzyjają wczesna, ciepła i sucha wiosna oraz lato, sucha jesień, a także mroźna zima. Niestety, wśród zarejestrowanych środków nie znajdziemy takiego, który byłby dopuszczony do zwalczania tego szkodnika; legalne są jedynie metody agrotechniczne.
Drutowce - rozwój tych owadów odbywa się w glebie i trwa 4-5 lat. Najbardziej szkodliwą ich formą są larwy znajdujące się w ostatnich latach rozwoju, które uszkadzają korzenie oraz nasady łodyg zbóż. Młode rośliny więdną, a starsze przestają rosnąć. Podobnie jak w przypadku rolnic, nie ma zarejestrowanych preparatów do zwalczania larw. Szkodnik jest jednak bardzo wrażliwy na brak wody w glebie, dlatego wczesna podorywka wykonana w suche i gorące dni skutecznie ogranicza występowanie drutowców.
Ploniarka zbożówka - szkodliwym stadium jest larwa. Pierwsze i trzecie pokolenie przegryza nasadę liścia sercowego aż do nasady, natomiast drugie niszczy zawiązki nasion. We wczesnojesiennych i późnowiosennych zasiewach żółknie i obumiera liść sercowy, daje się go łatwo wyciągnąć. Zabiegi ograniczające występowanie tego szkodnika to opóźnienie siewu ozimin oraz podorywki.
Mszyce - szkodliwe są zarówno dorosłe osobniki, jak i larwy. Ich szkodliwość bezpośrednia polega na wysysaniu soków z liści, pochew liściowych, źdźbeł i kłosów, co prowadzi do więdnięcia i zasychania młodych roślin oraz do niewykłaszania się zbóż i bielenia kłosów u starszych roślin. Im intensywniejsze nawożenie azotowe, tym większe ryzyko uszkodzeń. Szkodliwość pośrednia polega na przenoszeniu chorób wirusowych.
Skrzypionki - w Polsce występują dwa gatunki: skrzypionka zbożowa i skrzypionka błękitek. Szkodliwe są przede wszystkim larwy, gdyż straty wynikające z żerowania chrząszczy są znikome. Młode osobniki odżywiają się miękiszem, zdrapując go wzdłuż nerwów liści. Każda larwa potrafi zniszczyć ok. 10% powierzchni liścia flagowego, lecz czasami rozmiar szkód jest tak duży, że pole z daleka wydaje się być białe. Idealne warunki dla ich rozwoju to ciepła i sucha wiosna oraz lato. Zwalczanie chemiczne należy przeprowadzić w momencie przekroczenia progu szkodliwości.
Miniarki - od niedawna można zauważyć ich zwiększone występowanie. Stadium szkodliwym są larwy muchówki, które pasożytują wewnątrz liści zbóż. Każda larwa uszkadza jeden liść, drążąc w nim srebrzyście przyświecające korytarze. Przy dużym uszkodzeniu może dojść do zaschnięcia blaszki liściowej. Rolnicy często uszkodzenia te mylą z żerowaniem skrzypionek.
Pryszczarek zbożowiec - to muchówka, której larwy powodują zniszczenia poprzez wysysanie soków ze zbóż. Larwy wnikają do pochwy liściowej, a następnie wędrują w dół źdźbła. Wczesne objawy żerowania to wypukłe pochwy liściowe, czego następstwem są niedorozwinięte rośliny przedwcześnie dojrzewające oraz niewypełnione ziarno. Pryszczarek zbożowiec ma duże znaczenie szczególnie w latach wilgotnych. Brak zarejestrowanych środków do zwalczania tego szkodnika.
Łokaś garbatek - szkodliwość larw tego chrząszcza ma znaczenie zarówno jesienią, jak i wiosną. Jesienią larwy objadają kiełkujące zboże, a szkody wiosenne to przegryzanie całych liści i pędów. Jeden osobnik potrafi uszkodzić ok. 25 młodych pędów zbożowych. Uszczerbek związany z występowaniem łokasia garbatka na ziarnie w dojrzałości mlecznej jest niewielki, jednak jeden osobnik w trakcie nocy może wyjeść ziarniaki nawet z całego kłosa. Zarejestrowanych insektycydów do zwalczania tego szkodnika niestety brak.
Do walki ze szkodnikami występującymi w zbożach stosuje się różne metody i sposoby ochrony roślin. Podstawową rzeczą byłyby metody agrotechniczne, takie jak izolacja przestrzenna czy zmianowanie, jednak przy dzisiejszym systemie uprawy, w której zboża dominują, jest to bardzo trudne do osiągnięcia. Lista środków zarejestrowanych do ochrony zbóż przed szkodnikami jest niestety bardzo skromna i jest ich znacznie mniej niż fungicydów czy herbicydów. Zanim jednak rolnicy przystąpią do ochrony insektycydowej, swoją decyzje o tym, czy i jakim preparatem zabieg wykonać powinni oprzeć o progi szkodliwości. Kolejny problem to lista szkodników, dla których środki są zarejestrowane w zbożach. Zwalczanie pozostałych należałoby uzasadnić jako proces wykonany ,,przy okazji" usuwania innych szkodników. Poniżej przedstawiona jest tabela z przykładowymi środkami oraz progami ekonomicznej szkodliwości.
Nazwa szkodnika | Próg szkodliwości | Insektycyd | Dawka (kg, l/ha) |
skrzypionki | zboża jare 0,5-1 larwy na źdźbło zboża ozime 1 - 1,5 larwy na źdźbło |
Karate Zeon 050 CS Rogor 400 EC Ammo Super 100 EW |
0,075-0,1 0,5 0,1 |
mszyce | w zależności od gatunku zbóż 15 do 25 mszyc na 1 źdźbło | Karate Zeon 050 CS Rogor 400 EC Ammo Super 100 EW Sumi Alpha 050 EC Sparviero |
0,075-0,1 0,5 0,1 0,25 0,075 |
ploniarka zbożówka | 6 larw na 100 roślin | brak zarejestrowanych środków | zwalczanie w fazie BBCH 11-23 |
łokaś garbatek | jesienią od 3 do 7 uszkodzonych pędów na 1 m2 wiosną od 7 do 14 uszkodzonych pędów na 1 m2 zboża jare od 3 do 5 uszkodzonych pedów na 1 m2 |
brak zarejestrowanych środków | zwalczanie do czasu krzewienia zbóż BBCH 13-21 |
pryszczarek zbożowiec | 20-30% roślin ze złożonymi jajami szkodnika | brak zarejestrowanych środków | zwalczanie w fazie BBCH 49-59 |
rolnice | 6-8 gąsienic na 1 m2 | brak zarejestrowanych środków | |
drutowce | 5-8 osobników na 1 m2 | brak zarejestrowanych srodków |