Mineralne nawożenie pszenicy ozimej – jak i kiedy wykonać?
Nawożenie pszenicy ozimej przekłada się na ilość składników, jaką należy zastosować w postaci nawozów, aby uzupełnić ich zapas w glebie, w celu uzyskania określonego plonu nasion o odpowiednich parametrach jakościowych. Głównym celem nawożenia pszenicy jest dostarczenie odpowiedniej ilości niezbędnych makro- i mikroelementów, które są kluczowe dla zdrowego wzrostu i rozwoju zbóż.
Artykuł ma na celu przybliżenie czytelnikowi istotę nawożenia. Omawia metody nawożenia oraz zalecenia dotyczące dawkowania i momentu stosowania nawozów mineralnych.
Po co nawozić pszenicę?
Odpowiednie nawożenie jest niezbędnym zabiegiem pozwalającym osiągać wysokie i dobre jakościowo plony. Warunkiem osiągnięcia zadowalającego plonu jest:
- dostarczanie odpowiedniej ilości składników pokarmowych (azot, fosfor, potas)
- utrzymywanie lub poprawianie żyzności gleby, celem stworzenia roślinom jak najlepszych warunków do wzrostu i rozwoju
Obecnie zwraca się dużą uwagę na efektywność nawożenia, aby uzyskać wysoki plon przy niskich nakładach ponoszonych na nawożenie.
Na efektywność plonotwórczą nawożenia pod pszenicę ozimą wpływają dawki i rodzaj zastosowanego nawozu oraz termin i sposób jego zastosowania.
Odpowiednio zbilansowane nawożenie pszenicy niesie za sobą wiele zalet takich jak:
- zwiększenie plonów
- poprawę jakości ziarna
- poprawienie odporności roślin na choroby i szkodniki
- lepsze wykorzystanie wody - nawożenie mineralne, wpływa korzystnie na rozwój systemu korzeniowego
- efektywność ekonomiczną produkcji rolnej
Kiedy nawozić pszenicę ozimą?
Pszenicę ozimą powinniśmy nawozić w dwóch aspektach, terminach.
- Nawożenie jesienne pszenicy - przedsiewne opiera się na użyciu makroelementów fosforu, potasu, siarki, magnezu i wapnia.
- Nawożenie wiosenne pszenicy pogłówne azotem - o konieczności podania azotu wie każdy rolnik. Problem może pojawić się w chwili wyboru formy nawozu oraz dokładny termin jego podania. Oba wybory powinny być dobrane do stanowiska, obsady, fazy rozwojowej oraz przebiegu pogody.
Nawożenie pod pszenicę jesienią
Jesienią przed siewem pszenica ozima wymaga przede wszystkim nawożenia fosforem i potasem, a w określonych sytuacjach również pozostałymi składnikami pokarmowymi, w tym azotem, magnezem i siarką.
W praktyce jesienne nawożenie zaleca się przeprowadzić w oparciu o bilans, który powinien uwzględniać:
- potrzeby pokarmowe
- zasobność gleby w przyswajalne (fosfor, potas i magnez) i dostępne (azot i siarka) formy składników
- wartość nawozową resztek roślinnych
- wybór nawozu oraz terminu jego stosowania
Fosfor jest podstawowym pierwiastkiem, odpowiedzialnym za większość procesów w roślinie. Jedną z najważniejszych funkcji fosforu jest stymulacja rozwoju systemu korzeniowego. Fosfor najlepiej stosować na 10-14 dni przed siewem pszenicy ozimej.
Potas reguluje gospodarkę wodną w roślinie. Nawożenie potasem możemy podzielić na dwie dawki, tj. około 1/2 - 2/3 zastosować jesienią przedsiewnie, a pozostałą część wczesną wiosną przed ruszeniem wegetacji.
Decyzję o podjęciu lub zaniechaniu nawożenia pszenicy jesienią azotem można oprzeć o analizę czynników:
| Elementy technologii uprawy | Nawożenie azorem jest ... | |
|---|---|---|
| ... wskazane | ... zbędne | |
| przedplon | po zbożach, któryś raz z kolei, szczególnie gdy uzyskaliśmy wysoki plon przy niskiej ostatniej dawce N | po motylkowych, ziemniakach, pierwszy raz po zbożu, przy niskim plonie przedplonu mimo wysokiej ostatniej dawki N |
| nawożenie organiczne | przy nawożeniu słomą bez nawożenia mineralnego, obornika lub gnojowicy | po zastosowaniu obornika lub gnojowicy pod orkę, po zastosowaniu N pod przyoraną słomę |
| uprawa podstawowa (orka) | brak głębokiego spulchnienia, późno "schodzące" z pola przedplony, słabe odleżenie gleby | prawidłowe spulchnienie gleby, odpowiednie przedplony |
| struktura gleby | nieodpowiednia, zbyt zbita, zbrylona | bardzo dobra, bez warstw zagęszczonych |
| warunki siewu | niekorzysten, zbyt wilgotna lub zbyt sucha gleba | warunki wilgotnościowe w czasie siewu optymalne |
| termin siewu | siew 2-3 tygodnie po terminie optymalnym dla danego regionu | siew w terminie zalecanym dla danego regionu |
| warunki atmosferyczne jesienią | zimno i wilgotno | łagodna jesień z umiarkowanymi opadami |
Jesienne dawki azotu to 20-30 kg N/ha, najlepiej w nawozie wieloskładnikowym typu NPK.
Wiosenne nawożenie pszenicy ozimej
Wiosenne wznowienie wegetacji to okres intensywnego pobierania składników pokarmowych. Azot ma największy wpływ na wzrost, rozwój i produktywność roślin, a jego wczesna aplikacja gwarantuje uprawie dobry start. Każde opóźnienie w dostarczeniu azotu w odpowiedniej ilości zmniejsza plon.
Technologia wiosennego nawożenia pszenicy azotem z reguły obejmuje stosowanie trzech dawek tego pierwiastka:
- N1 - pierwsza startowa dawka azotu, podawana z chwilą ruszania wiosennej wegetacji, dawki od 30 do 80 kg N/ha
- N2 - druga dawka azotu - na wielkość plonu, najczęściej stosowana w fazach rozwojowych pszenicy BBCH 29-32, tj. koniec krzewienia - faza drugiego kolanka, dawki od 100 do 130 kg N/ha, jej wysokość uzależniona jest od wielkości pierwszej dawki, najczęściej uzupełnia ilość brakującego azotu.
- N3 - trzecia dawka azotu - na jakość, podawana zazwyczaj w fazie pojawiania się liścia flagowego BBCH 37-39, dawki od 30 do 50 kg N/ha.
Wielkość pierwszej dawki azotu N1 możemy wyliczyć ze wzoru:
Dn = (P ∗ Pj) - Nmin (0-90 cm)
Dn - dawka nawozowa azotu (kg/ha)
P - zakładany plon ziarna (t/ha)
Pj - wartość jednostkowego pobrania azotu (kg azotu na 1 tonę nasion)
Nmin - zawartość azotu mineralnego w glebie, w warstwie 0-90 cm (kg N/ha)
Jeżeli analiza gleby na zawartość Nmin nie została wykonana, ilość azotu glebowego należy oszacować (pamiętając, że w warunkach nieregulowanego odczynu gleby, suszy, niskich temperatur itp. wartość ta może ulegać dużym zmianom).
Bardzo duże znaczenie ma dobór odpowiedniej formy azotu (jest to szczególnie ważne w przypadku N1). Na plantacjach, które dobrze przezimowały korzystniejsze, będzie zastosowanie formy amonowej lub amidowej. Na plantacjach wymagających szybkiej interwencji (uszkodzenia roślin, niska obsada) należy stosować azot w formie azotanowej.
Program nawożenia pszenicy wiosną nie powinien ograniczać się tylko do stosowania samego azotu. Aplikacja fosforu i potasu wskazana jest w przypadku wystąpienia wyraźnych objawów niedoboru lub oczekiwanego większego plonu ziarna. W łanach słabiej rozwiniętych na początku ruszenia wiosennej wegetacji, konieczne jest dokarmienie roślin fosforem (nitrofoski, nawozy płynne zawierające P), a w stanowiskach ubogich w potas także tym składnikiem.
Pszenica ozima wykazuję duże zapotrzebowanie na siarkę i magnez. Składniki te powinno się stosować szczególnie w przypadku gdy: występują objawy niedoboru, łan roślin jest słaby z powodu uszkodzeń mrozowych, zakłada się przekroczenie potencjału plonowania danej rośliny.
Jak nawozić pszenicę ozimą?
Po określeniu potrzeb nawozowych należy dokonać wyboru nawozu jego dawki oraz terminu jego zastosowania. Dokonując wyboru nawozu, warto zwrócić uwagę na składniki towarzyszące, przykładowo: magnez, siarkę czy mikroelementy.
| Nawóz do wyboru | Skład procentowy nawozu (m/m %) | Dawka (kg/ha) | Uwagi |
|---|---|---|---|
| Polifoska Plon+ | NPK: 5:17:32, 3% S (7% SO3, 0,3% Fe, 0,05% Zn | 300-350 | stosować na gleby o zbliżonym poziomie zasobności w fosfor i potas |
| Alfa Suprofos 26 | NPK 3:12:26, 11,5% SO3 | 400-450 | stosować na gleby o niższej zasobności w potas niż fosfor |
| Alfa PK 15:28 | PK 15:28, 14,3% SO3, 2% MgO, 12,9% CaO | 400-450 | nawóz Alfa PK o optymalnym rozkładzie P:K = 1:2, wzbogacony wysoką zawartością siarki, wapnia i magnezu |
Nawożenie jest bardzo ważnym elementem agrotechniki, zabiegi te wpływają na sposób wnoszenia składników pokarmowych do gleby, a w dalszej kolejności na warunki i kierunki ich przemian.
Wskazane jest, aby składniki pokarmowe znajdowały się w bezpośrednim zasięgu systemów korzeniowych roślin w momencie ich pobierania. Temu powinny służyć termin i sposób ich stosowania oraz towarzyszące zabiegi uprawy roli.
Fosfor i potas - zaleca się stosować przedsiewnie w terminie umożliwiającym dobre wymieszanie nawozów z glebą.
Fosfor jest składnikiem o bardzo małej ruchliwości w glebie, nie przemieszcza się, więc najskuteczniejszy sposób umieszczenia go w głębszych warstwach gleby to wymieszanie nawozów w trakcie zabiegów uprawowych. Obecność fosforu w głębszych warstwach gleby sprzyja dobremu rozwojowi systemu korzeniowego.
Potas należy do składników bardzo ruchliwych, przemieszcza się swobodnie i może być wypłukiwany w głębsze warstwy gleby. Proces ten szybciej zachodzi w przypadku gleb lekkich przepuszczalnych. Dlatego nawożenie potasem szczególnie w przypadku gleb lżejszych należy podzielić część dawki stosować jesienią, cześć wiosną pogłównie. Na glebach ciężkich całą dawkę potasu możemy zastosować przedsiewnie.
Siarka powinna być dostępna zarówno jesienią (gdy pszenica wejdzie w fazę krzewienia), jak i wiosną w momencie intensywnego wzrostu biomasy, po moment nalewania nasion. Zapotrzebowanie zbóż na ten składnik to około 20-25 kg/ha.
Magnez w przypadku niedoboru powinien być uzupełniany w formie rozpuszczalnej w roztworze glebowym - aby rośliny pobierając wodę, mogły szybko uzupełnić jego braki. W praktyce oznacza to, że rośliny odżywiamy magnezem w postaci siarczanów (minerały takie jak kainit, kizeryt), a zasobność gleby budujemy węglanami (dolomitem). Pobranie magnezu przez pszenicę sięga 35-40 kg/ha.
Wapń także musimy uwzględnić w kalkulacjach nawozowych. Nie zawsze wysokie pH gwarantuje nam dostępność wapnia. Problematyczne mogą być stanowiska z duża zawartością Mg i K. Udział magnezu w wysokości 20-25% lub więcej silnie zaburza dostępność przyswajalnej formy wapnia. W efekcie mamy glebę o wysokim pH jednak roślina nie może efektywnie pobrać jonów wapna. Takie stanowiska wymagają użycia nawozów zawierających ten pierwiastek bez dodatków. Potrzeby pokarmowe pszenicy (10t/ha ziarna) wynoszą około 70-80 kg/ha CaO.
Program nawożenia pszenicy
Polecany schemat nawożenia pszenicy wiosną - wariant dokrzewianie.
Polecany schemat nawożenia pszenicy wiosną dobrze rozkrzewionej.
Potrzeby pokarmowe pszenicy ozimej
| Składnik | Pobranie jednostkowe kg/t |
|---|---|
| azot | 28-32 |
| fosfor | 9-13 |
| potas | 16-24 |
| magnez | 2,5-3,5 |
| siarka | 4,0-5,0 |
Nawożenie pod pszenicę to warto wiedzieć:
- pszenica jest wymagającym zbożem pod względem stanowiska i kultury gleby, jak również nawożenia. Wymaga gleb o uregulowanym odczynie (pH 6,0-6,5), z przynajmniej średnim poziomem dostępności fosforu, potasu i magnezu w glebie
- uzyskanie wysokich plonów o dobrych parametrach jakościowych jest możliwe, jeśli stworzymy roślinom optymalne warunki wzrostu już we wczesnych fazach rozwojowych. Rośliny powinny być zabezpieczone w składniki pokarmowe już jesienią przede wszystkim w fosfor i potas
- nawożenie pszenicy wpływa nie tylko na wielkość plonu, ale decyduje również o jakości ziarna
Co z nawożeniem dolistnym pszenicy?
W produkcji pszenicy ozimej nastawionej na uzyskanie wysokich plonów poza makroskładnikami nie można zapominać również o mikroskładnikach, gdyż mają one znaczący wpływ zarówno na ich rozwój, jak i przygotowanie roślin do zimy. W okresie jesiennym, jak i wiosennym zboża w pierwszej kolejności należy wspomagać miedzią i manganem, a następnie cynkiem.