Walka z chwastami w kukurydzy

Na przestrzeni lat kukurydza doskonale wkomponowała się w nasz
klimat oraz strukturę upraw. Postęp hodowlany oraz dostępność odmian
umożliwiły jej uprawę praktycznie w całym kraju, jednak różnica
w okresie wegetacyjnym oraz zmienność glebowa powodują, że ochrona
przed chwastami często sprawia trudności. Trzeba zaznaczyć, że zabieg
herbicydowy w uprawie kukurydzy jest najważniejszy, ponadto zły
dobór może zaważyć na rentowności uprawy.

Na przestrzeni lat kukurydza doskonale wkomponowała się w nasz klimat oraz strukturę upraw. Postęp hodowlany oraz dostępność odmian umożliwiły jej uprawę praktycznie w całym kraju, jednak różnica w okresie wegetacyjnym oraz zmienność glebowa powodują, że ochrona przed chwastami często sprawia trudności. Trzeba zaznaczyć, że zabieg herbicydowy w uprawie kukurydzy jest najważniejszy, a jego zły dobór może zaważyć na rentowności uprawy. Grupa Osadkowski dostarcza kilka znanych rozwiązań herbicydowych, o których więcej informacji poniżej.

Jak dobrać mieszankę?
Czym się kierować – czy tylko ceną zabiegu?

Znajomość sporządzania mieszanek herbicydowych – zalecenia etykietowe.
Rozpoznanie chwastów na plantacji wraz z określeniem, które z nich spowodują największe ryzyko zachwaszczenia.
Znajomość karty pola, przedplonu, technologii uprawy oraz stosowanych poprzednio preparatów.
Ustalenie fazy rozwojowej kukurydzy, by nie spowodować fitotoksyczności na roślinie w wyniku nieterminowego podania herbicydu.
Wykorzystanie odpowiedniego okna pogodowego do wykonania zabiegu, by efekt chwastobójczy spełnił oczekiwania rolnika.

Który zabieg wybrać? Wszystko trzeba dopasować do powyższych zmiennych, jednak z zasady plantacja powinna być wolna od chwastów już od momentu wschodów, co przemawia za zabiegiem doglebowym. Pojawia się jednak ryzyko wtórnego rozwoju chwastów, stąd zabieg poprawkowy i dodatkowe koszty. Doświadczenia pokazują, że przy zabiegach doglebowych plon ziarna jest często o około 1 t/ha wyższy przy średnim uwilgotnieniu gleby i normalnym rozkładzie opadów. Zabiegi nalistne są tańsze w zakupie, mamy też możliwość „żonglowania” dawkami w zależności od występującego chwastu.

Lumax 537,5 SE i Adengo 315 SC – znani wszystkim wojownicy

Powyższe preparaty są od dawna znane w zwalczaniu doglebowym chwastów. Cechują się kompleksowym stosowaniem od momentu siewu aż do 3. liścia kukurydzy, z pominięciem okresu wschodów. Bardzo dobrze zapobiegają kiełkowaniu chwastów poprzez szereg substancji wzajemnie się uzupełniających. Problemem mogą być plantacje, na których w późniejszym okresie występuje perz właściwy lub bank nasion chwastów jednoliściennych jest szeroki. Tu skuteczne może okazać się powtórzenie zabiegu herbicydowego po wschodach chwastów jednoliściennych. Zabieg zaleca się wykonać w fazie 6–8 liści kukurydzy, gdy jednoliścienne osiągają 10–15 cm. Wówczas powinno się podać Nikosar 060 OD w dawce 1 l, który w ciągu 14–21 dni całkowicie zniszczy perz oraz chwastnicę. Zabiegi doglebowe na takie wschody nie dają całkowitej gwarancji zwalczenia.

Adiuwant doglebowy?

Atpolan Soil Maxx to adiuwant nowej generacji przeznaczony do preparatów stosowanych doglebowo, zalecany w dawce 0,3–0,6 l/ha. Ogranicza fitotoksyczność, przemieszczanie herbicydu w głąb gleby, a co za tym idzie – skażenie wód gruntowych. Lepiej penetruje glebę i utrzymuje substancję w strefie kiełkowania chwastów. Przy tych wszystkich argumentach to dodatek rzędu kilku zł do hektara. Stosowany od kilku lat przez klientów Grupy Osadkowski zebrał spore grono zwolenników.

Zabiegi nalistne – co, kiedy i jak?

Wachlarz preparatów do stosowania jest bardzo szeroki, jednak większość z nich to grupa sprawdzonych sulfonylomoczników. Zabiegi nalistne są również znane i lubiane m.in. ze względu na niższy koszt oraz elastyczny termin stosowania między 2. a 8. liściem kukurydzy. Ważne jest, by zostały one wykonane w optymalnych temperaturach, przy dobrym uwilgotnieniu gleby i na nieuszkodzone mechanicznie rośliny. W przeciwnym razie może wystąpić objaw okresowego zahamowania wzrostu czy też przebarwienia. Ważne jest też, by chwasty nie były zbyt wyrośnięte, ponieważ spowoduje to obniżony efekt.

Grupa Osadkowski zaleca następujące zabiegi do walki z chwastami kukurydzy:

Nikosar 060 OD 0,5–0,7 l + Juzan 100 SC (Solis) 1 l i Atpolan Bio 1 l

Optymalny zabieg przy 2–8 liściach kukurydzy zwalcza szerokie okno chwastów jedno- i dwuliściennych, przy jednoczesnym ekonomicznym podejściu do uprawy kukurydzy. Nie powoduje zahamowania oraz fitotoksyczności rośliny uprawnej oraz delikatnie, a zarazem skutecznie niszczy chwasty poprzez zahamowanie ich wzrostu i bielenie części nadziemnej roślin. Rezultat chwastobójczy widoczny jest już po 7 dniach, a pełny efekt to 14–21 dni od zastosowania. Mieszanina zwalcza takie chwasty, jak: rumianowate, rdestówkę powojowatą, chwastnicę jednostronną, fiołek polny, przetacznik perski.

Nikosar 060 OD 0,5–0,7 l + Kukugran 340 SE 1,2–1,6 l = tanio i skutecznie

Jest to jedna z tańszych mieszanin stosowanych przez rolników w Polsce, która szybko i skutecznie niszczy szereg podstawowych chwastów w uprawie kukurydzy. Dzięki bromoksynilowi widać szybki efekt parzący, jednak należy uważać, aby nie stosować tej substancji aktywnej na osłabione lub uszkodzone podczas wysokich temperatur rośliny kukurydzy, ponieważ może to zniszczyć jej liście. Mieszanka zwalcza takie chwasty, jak: fiołek polny, gwiazdnica pospolita, jasnota purpurowa, komosa biała, maruna bezwonna, przytulia czepna, psianka czarna, rdest plamisty, rdest powojowy, rdest ptasi, szarłat szorstki. Ważne, by nie stosować tych preparatów w czasie dużych wahań pogodowych, ponieważ można zauważyć okresowe zahamowanie wzrostu lub przebarwienia roślin kukurydzy. Mimo tych obostrzeń mieszanina cieszy się bardzo dużym uznaniem wśród klientów.

Nikosar 060 OD 0,5–0,7 l + Juzan 100 SC (Solis) 1 l + Tezosar 500 SC 1 l = nowość bez zachwaszczenia wtórnego

Mimo iż poprzednie mieszaniny zabezpieczają przed wtórnymi wschodami chwastów, wprowadzono nowe rozwiązanie, którego celem jest wyczyszczenie plantacji z chwastów oraz całkowite zabezpieczenie przed wschodami wtórnymi. To mile widziane rozwiązanie dla silnie zachwaszczonych pól, na glebach ekstensywnie użytkowanych, silnie uwilgotnionych, na których ryzyko zachwaszczenia wtórnego jest bardzo duże. Preparat Tezosar 500 SC niszczy chwasty od fazy kiełkowania do fazy 2–3 liści i ogranicza ich wschody przez 6–8 tygodni po wykonaniu zabiegu. Zawiera terbutylazynę, która – tworząc cienki film na powierzchni gleby – sprawia, że kiełkujące chwasty mają utrudniony rozwój i są niszczone w fazie wschodów.

Zabiegi poprawkowe – czasem konieczne

Tego typu zabiegi zdarzają się rzadko i zwykle decyzja o ich stosowaniu zapada późno. Są ryzykowne dla rośliny uprawnej i powinny być wyjątkiem w technologii. Zazwyczaj mają źródło w niekorzystnym przebiegu pogody po pierwszych planowych zabiegach. Przykładowym preparatem jest Diablo 306 SE w dawce 0,4–0,6 l/ha, który niszczy wiele chwastów dwuliściennych. Ważne, by preparat został zastosowany do 6. liścia właściwego kukurydzy, gdyż później istnieje ryzyko uszkodzenia roślin.

Zwalczanie chwastów to ważny zabieg w całej agrotechnice uprawy. Jak widać na powyższych przykładach, Grupa Osadkowski dysponuje odpowiednimi „narzędziami” do ich skutecznej eliminacji. Opisane wcześniej produkty są przetestowane, a ich skuteczność sprawdzona na polach. Warto zatem skorzystać z oferty oraz doradztwa pracowników Grupy Osadkowski, którzy na pewno pomogą w wyborze odpowiedniego zabiegu.

Dariusz Sobieraj d.sobieraj@osadkowski.pl

Ochrona kukurydzy

Miłośnicy uprawy kukurydzy poszukują ciągle nowych rozwiązań herbicydowych. Jedni zabezpieczają pola zaraz po siewie, drudzy wolą poczekać i zniszczyć chwasty w młodych fazach, wydłużając tym samym okres ochrony przed wtórnym zachwaszczeniem. Nie ma złych rozwiązań, trzeba tylko umieć podjąć właściwą decyzję, opierając się na znajomości historii pola, aktualnych warunkach pogodowych, stanie uprawy gleby i bieżącej kondycji plantacji.

Koszt ochrony herbicydowej kukurydzy szacuje się od 150 do 300 zł/ha. Jest to jeden z najważniejszych zabiegów, który determinuje plon. Błędem jest, gdy o wyborze preparatu decyduje głównie cena. Nie wszystkie bowiem środki zwalczają perz, szczawie, ostrożnia polnego, bodziszki czy działają na chwasty dwukierunkowo, tj. od gleby i nalistnie. Generalnie: im trudniejszą zastaniemy na polu sytuację (susza, zimno, przerośnięte chwasty, chwasty wieloletnie głęboko korzeniące się), tym wyższe są koszty ochrony.

Rolnicy, doradcy, koncerny chemiczne nieustannie poszukują skutecznych rozwiązań herbicydowych zaraz po siewie. Najlepiej pod względem czasu, wygody i wydajności plonu posiać, opryskać, zasilić i ,,zapomnieć" o kukurydzy aż do zbiorów. Niestety nie ma gwarancji, że najlepsze obecnie na rynku polskim preparaty posiewne, takie jak: Lumax 537,5 SE czy Adengo 315 SC dadzą 100% satysfakcji. Pamiętajmy, że wiele zależy od stopnia uwilgotnienia gleby, stanu jej uprawy i tempa wzrostu kukurydzy do zakrycia międzyrzędzi (6-8 tygodni). Na wymienione czynniki w większości nie mamy wpływu. Pogoda jest nieprzewidywalna, dlatego z obserwacji polowych wynika, że większą skuteczność chwastobójczą wykazują herbicydy zastosowane po wschodach, najlepiej do 3. liścia kukurydzy. Wykorzystuje się wtedy ich działanie na chwasty nalistne i odglebowe.

Warto wiedzieć, co jak działa

Poparzenia liści kukurydzy po zastosowaniu herbicydów

Większość herbicydów kukurydzianych to preparaty typowo nalistne. Tylko niektóre wykazują działanie od gleby i poprzez liść, jak np. Kukugran 340 SE , Solis 100 SC , Solux 105 OD . Podwójny mechanizm działania poprawia skuteczność zabiegu, zwiększa spektrum zwalczanych chwastów, pozwala wyeliminować jednocześnie chwasty duże i kiełkujące, a co najważniejsze - ogranicza wtórne zachwaszczenie. Typowym przykładem takiego działania jest Dual Gold 960 EC z Soluxem 105 OD w dawce po 1 l/ha - oba polecane są na wschodzące chwasty w fazie 4 liści kukurydzy. Dual zwalcza kiełkujące chwasty odglebowo i zapobiega kolejnym wschodom chwastnicy, a Solux - poprzez liść i glebę - eliminuje większość gatunków jednoi dwuliściennych. Podobne współdziałanie wykazuje Solis 100 SC z Nikosarem 060 OD z tą różnicą, że można je stosować w spóźnionych zabiegach, nawet do 8. liścia. Dawka Solisa (0,75-1,1 l/ha) i Nikosaru (0,5-1,0 l/ha) zależy od gatunków i fazy rozwojowej chwastów występujących na polu. Na standardowe zachwaszczenie (chwastnica, komosa, samosiewy rzepaku, psianka, gwiazdnica itp.) wystarczą niższe zalecenia, ale im większe są chwasty i gatunki trudniejsze do zwalczenia, tym dawkę należy zmodyfikować, np. na bylice trzeba zastosować 1,1 l/ha Solisa, a na perz właściwy - 1,0 l/ha Nikosaru.

Wykonując opryski w trudnych warunkach klimatyczno- glebowych (zimno, susza), warto wspomóc herbicydy adiuwantem: Atpolan Soil (herbicydy po siewie) czy Atpolan Bio (herbicydy po wschodach). Ich działanie zwiększają przyczepność i przyswajalność substancji aktywnych przez rośliny, co przekłada się na lepszą skuteczność zwalczania chwastów.

Ekonomiczne rozwiązanie na zadbane plantacje

Na pola kukurydzy bez uciążliwych chwastów skuteczna jest technologia oparta na Kukugranie 340 SE i Nikosarze 060 OD . W praktyce od wielu lat rolnicy stosują tę metodę ze względu na niski koszt zabiegu, szybki efekt działania oraz wysoką elastyczność w doborze dawki na 1 ha. Standardowe dawkowanie na małe chwasty typu: chwastnica, psianka czarna, samosiewy rzepaku, komosa czy bodziszki to 0,5 l/ha Nikosaru i 1,0 l/ha Kukugranu. W późniejszych fazach rozwojowych chwastów lub gdy na polu wystąpi perz właściwy, rdest powojowy, szczaw kędzierzawy, ,,stary" rumian czy ostrożeń polny, dawkę preparatów należy skorygować, najlepiej Nikosaru do 1,0 l/ha, a Kukugranu do 1,6-2 l/ha. Pamiętajmy, że dozowanie herbicydów zależy nie tylko od gatunku i fazy rozwojowej chwastu, ale również od fazy rozwojowej samej kukurydzy. Kukugran z Nikosarem sprawdza się od 3 do 9 liści kukurydzy i jest tym bezpieczniejszy dla rośliny uprawnej, im więcej ma ona liści. Zaletą Kukugranu jest fakt, że wykazuje długotrwałe działanie w glebie (terbutyloazyna), co zapobiega wtórnemu zachwaszczeniu oraz często wykorzystuje się go na późne (do 8. liścia kukurydzy) i szybkie zabiegi poprawkowe (bromoksynil), np. na bodziszki, bylice, szczawie czy rdest powojowaty.

Zabiegi poprawkowe

Wtórne zachwaszczenie na plantacjach kukurydzy to dość często spotykane zjawisko. Najczęściej powstaje ono w wyniku niesprzyjających warunków klimatyczno-glebowych (zimno, sucho, mokro, niedoprawiona gleba) lub wskutek źle dobranego herbicydu i jego dawki do zachwaszczenia. W tym przypadku na chwasty jednoliścienne (chwastnica, włośnica) najlepiej sprawdza się Nikosar, a na chwasty dwuliścienne - Kukugran 060 OD , Mocarz 75 WG lub Diablo 306 SE . Zanim jednak wykonamy zabieg, należy zwrócić uwagę na fazę rozwojową kukurydzy, aby jej nie uszkodzić. Mocarz i Diablo dozwolone są do 6. liścia, a Nikosar i Kukugran do 8. liścia.

Kukurydza jest bardzo wrażliwa na wszelkie opryski chemiczne wykonywane podczas ochłodzenia czy w trakcie intensywnej operacji słonecznej za dnia. W takich warunkach zabiegi herbicydowe mogą spowodować przejściowe długie, w kształcie pasów rozjaśnienie blaszek liściowych lub białe odparzenia końcówek liści, które w krótkim czasie zasychają (zdj.). Na ogół takie objawy nie mają wpływu na ostateczny plon, ale ryzyko jest tym większe, im później wykonujemy oprysk herbicydowy.

Jak Państwo zauważyli, dobór odpowiedniego herbicydu i termin jego stosowania to sedno skutecznej ochrony kukurydzy. Zachęcamy do współpracyz doradcami Grupy Osadkowski, którzy indywidualnie - po lustracji Państwa plantacji - pomogą dobrać najlepsze rozwiązanie herbicydowe w sezonie 2017.

Skuteczna ochrona herbicydowa kukurydzy

Kukurydza to jedna z ważniejszych upraw w płodozmianach polskich rolników. Jest coraz chętniej i częściej uprawiana z powodu możliwości wielu zastosowań: na paszę, w przemyśle czy jako surowiec dla biogazowni. Areał jej uprawy w Polsce jest szacowany na ok. 1 mln ha, z czego 400 tys. ha z przeznaczeniem na kiszonkę, a 600 tys. ha na ziarno. Są to jednak dane szacunkowe z pewnymi odchyleniami w zależności od sezonu.

Jest to roślina o stosunkowo krótkim okresie wegetacji, w którym nie możemy sobie pozwolić na błędy w agrotechnice. Najważniejszym po zasiewie zadaniem jest zabezpieczanie plantacji przed chwastami.

Niezahamowanie presji chwastów może spowodować 50-70% uszczerbku w plonie głównym. Stąd tak ważne jest odpowiednie dobranie technologii ochrony oraz terminu wykonania zabiegu. Gleba może być różna, ale kukurydza to doskonała roślina na tzw. rozeznanie jej możliwości oraz na wyczyszczenie z często uciążliwych chwastów. Poniżej pewne rozwiązania herbicydowe.

Często decydenci zakupowi kierują się kosztem zabiegu, który w wypadku kukurydzy mieści się w przedziale 100-250 zł/ha. Powinniśmy jednak brać także pod uwagę dodatkowe zmienne w pracach agrotechnicznych, takie jak m.in.:

gatunki chwastów występujące na plantacji,
metodę uprawy gleby (orka, systemy uproszczone),
warunki wilgotnościowe oraz temperaturowe podczas planowanego zabiegu,
fazy rozwoju chwastów i kukurydzy.

Rozwiązania doglebowe

Zakres dostępnych preparatów do ochrony doglebowej jest stosunkowo mały, mija się to również z metodyką integrowanej ochrony roślin, ponieważ z góry zakładamy wiele gatunków chwastów do zwalczenia. Jest jednak duże grono rolników stosujących te zabiegi.

Lumax 537.5 SE zwalcza najważniejsze chwasty jedno- i dwuliścienne. Jest to preparat trójskładnikowy (terbutylazyna, mezotrion i S-metolachlor). Zaleca się stosowanie go bezpośrednio po siewie w dawce 3,5-4 l/ha, przy zachowaniu szczególnej uwagi podczas aplikacji na glebach słabych, łatwo przesuszających się, ponieważ w warunkach stresowych uprawa główna może mieć objawy fitotoksyczności. Lumax 537.5 SE można też wprowadzać do 3. liścia kukurydzy, co daje możliwość wydłużenia działania środka lub dopasowania się do warunków wilgotnościowych. Polecamy stosowanie posiewne wraz z adiuwantem doglebowym Atpolan Soil Maxx 0,5 l/ha. Zapobiega on przemieszczaniu się substancji czynnych w głąb gleby przy nasilonych opadach, a w warunkach suszy - wywianiu i przemieszczeniu z lekkimi frakcjami gleby.

Kolejnym popularnym preparatem doglebowym jest Adengo 315 SC firmy Bayer - produkt z dwoma substancjami aktywnymi działającymi układowo na korzenie, łodygi i liście wschodzących chwastów. Po podaniu widać bielenie, zaprzestanie ich wzrostu i zamieranie. Można go stosować do 2. liścia kukurydzy, a dobre uwilgotnienie sprzyja działaniu środka.

Mieszanina doglebowa? Jak najbardziej!

W sezonie 2018 polecamy mieszaninę doglebową na bazie dwóch preparatów dotychczas wykorzystywanych w ochronie kukurydzy: Dual Gold 960 EC 1 l/ha + Solis 100 SC 1,3-1,5 l/ha. Wymienione rozwiązanie można stosować bezpośrednio po siewie oraz do 3. liścia. Jest to ekonomiczny, skuteczny sposób na pola bez perzu.

Dużym atutem rozwiązań doglebowych jest brak konkurencji ze strony chwastów, przez co rośliny od początku rozwijają się równomiernie. Kolejną zaletą jest szerokie okno zabiegowe - od siewu do 2.-3. liścia z pominięciem okresu wschodów i szpilkowania. Z drugiej strony ryzyko stanowią susza i wiosenne przymrozki, ponieważ w trudnych warunkach substancje działają zdecydowanie słabiej.

Zabiegi powschodowe w ochronie herbicydowej kukurydzy

Wygodnie, tanio i skutecznie zwalczamy chwasty w okresie od 2. do 8. liścia kukurydzy. Wynika to głównie z tego, że wiemy, z czym będziemy walczyć, dzień jest stosunkowo długi, wzrost roślin bardzo intensywny i najczęściej temperatury oscylują w optymalnych wartościach do wykonywania zabiegów. W trosce o ekonomikę uprawy warto wspomnieć, że tego typu ochrona jest często o kilkanaście do kilkudziesięciu procent tańsza niż zabiegi doglebowe. Różnice wynikają z presji chwastów, dawek oraz rodzaju dobranych środków.

Skuteczność na każdym polu...

...czyli Nikosar 060 OD 0,7 l/ha + Solis 100 SC 0,75-1 l/ha to bezkompromisowe rozwiązanie na: perz właściwy, przytulię czepną, psiankę czarną czy szarłat szorstki. Zabieg można wykonywać od 2. do 8. liścia kukurydzy, jednak z racji dużych ilości substancji optymalny termin to 4.-6. liść. Użyte w tym rozwiązaniu preparaty wykazują efekt synergii działania. Już po 5 dniach widać pierwsze rezultaty, a po 14-21 dniach następuje całkowite zamieranie chwastów. Warto w tym wypadku zastosować Atpolan Bio1 l/ha - nowoczesny adiuwant, który wzmocni przyczepność oraz wnikanie substancji do komórek chwastów.

Czyste pola - elastyczna dawka...

...czyli Nikosar 060 OD 0,5-0,7 l/ha + Kukugran 340 SE 1,2-1,6 l/ha. Z tego rozwiązania korzystamy na co dzień od kilku lat. Rolnicy chętnie je wybierają, ponieważ mogą elastycznie dobrać dawkę do obecności chwastów. Szerokie okno zabiegowe od 2. do 8. liścia kukurydzy oraz pakiet 3 substancji aktywnych, w tym działającej doglebowo na zachwaszczenie wtórne, dają gwarancję czystej plantacji aż do zbioru.

Poprawki...

...zdarzają się. Choć w walce z chwastami nie uznajemy kompromisów, często natura płata figle. Warunki stresowe, jak susza, niskie temperatury czy deszcze nawalne powodują, że substancje aktywne nie działają zadowalająco i musimy dokonać poprawek w zabiegach herbicydowych. Nie ma idealnego rozwiązania, konieczna jest lustracja plantaplantacji. Poprawki wykonujemy do 6.-8. liścia kukurydzy. Odpowiednimi preparatami są: w jednoliściennych Nikosar 060 OD 0,5-0,7 l - chwastnica, perz, wiechlina oraz część dwuliściennych, z kolei na dwuliścienne polecany jest Kukugran 340 SE 0,8-1,2 l/ha lub Diablo 306 SE 0,6 l/ha - do 6. liścia. To bardzo szybkie w działaniu preparaty, skuteczne na chwasty w zaawansowanych stadiach.

Podsumowując zagadnienia walki z chwastami w kukurydzy, warto zwrócić uwagę na technologię wykonania zabiegu. Często w czasie aplikacji zdarzają się wysokie temperatury powietrza. Roślina uprawna podczas zabiegu pochłania dużą ilość preparatu, co w połączeniu z efektem świetlnym często prowadzi do szkodzeń. Nie mają one raczej bezpośredniego wpływu na plon, ale skracają o kilka dni okres wegetacji, co jest zjawiskiem niesprzyjającym.

Patrząc na obecne wahania pogodowe oraz zachowywanie się roślin w niesprzyjających warunkach, zachęcamy do współpracy z doradcami agrotechnicznymi Grupy Osadkowski. Po lustracji oraz ocenie kondycji plantacji wspólnie łatwo wypracować sposób ochrony, co jest kluczem do wygenerowania pewnego plonu i wysokiego przychodu z danej uprawy.

Dariusz Sobieraj
d.sobieraj@osadkowski.pl