Ekoschematy – nowe formy dopłat od 2023 roku
Od 2023 roku obowiązują nowe przepisy unijne. Zmieniają one zasady przyznawania dopłat w ramach Wspólnej Polityki Rolnej (WPR) oraz ich rodzaje. W ramach płatności bezpośrednich nowym elementem będą ekoschematy. Rolnik nie musi, ale będzie mógł skorzystać z takiej formy wsparcia. Natomiast każdy kraj członkowski Unii Europejskiej ma obowiązek zapewnić taką możliwość. Unia Europejska przeznaczy na ten cel minimum 25% kwoty płatności bezpośrednich na rok. Jak podaje Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, będzie to około średnio 884 mln EUR w każdym roku w latach 2023-2026. Stawki wypłacanych dopłat będą określane w EUR i przeliczane na złotówki.
Przepisy zostały wprowadzone Rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 13 marca 2023 roku w sprawie szczegółowych warunków i szczegółowego trybu przyznawania i wypłaty płatności w ramach schematów na rzecz klimatu i środowiska w ramach Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027 (Dz. U. poz. 492).
Spis treści
PokażUkryj- Czym są ekoschematy i jak wpłyną na dopłaty, które rolnik dostanie danym roku?
- Rolnictwo węglowe i zarządzanie składnikami odżywczymi
- Obszary z roślinami miododajnymi
- Prowadzenie produkcji roślinnej w systemie Integrowanej Produkcji Roślin
- Retencjonowanie wody na trwałych użytkach zielonych
- Biologiczna ochrona upraw
- Ekoschematy można łączyć
Czym są ekoschematy i jak wpłyną na dopłaty, które rolnik dostanie danym roku?
Ekoschematy to roczne płatne praktyki. Oceniane są przez Komisję Europejską pod kątem realizacji celów nowej WPR:
- ochrony gleb
- ochrony wód
- ochrony klimatu
- różnorodności biologicznej w produkcji rolnej
- dobrostanu zwierząt
Praktyki dostosowane są do krajowych warunków i potrzeb.
Aby otrzymać dopłaty, rolnik musi złożyć odpowiedni wniosek, jest to warunek konieczny.
Priorytetem ich planowania w Polsce była maksymalizacja dochodów z rolnictwa, a tym samym ogólna poprawa jakości plonów poprzez racjonalizację nawożenia oraz poprawę żyzności gleby.
WRP na lata 2023-2027 wprowadza łącznie 5 ekoschemtów powierzchniowych i jeden dotyczący dobrostanu zwierząt.
Rolnictwo węglowe i zarządzanie składnikami odżywczymi
Dopłaty do gruntów obejmują 8 praktyk, w każdej praktyce przypisana jest odpowiednia ilość punktów. Założeniem przyznawania punktów w ramach realizacji praktyk, było zrekompensowanie przy pomocy dopłaty do utraconych dochodów i poniesionych kosztów.
Partyki promowane w ramach ekoschematu rolnictwa węglowego i zarządzania składnikami odżywczymi:
- ekstensywne użytkowanie TUZ z obsadą zwierząt
- międzyplony ozime/wsiewki śródplonowe
- opracowanie i przestrzeganie planu nawożenia (wariant podstawowy promowany jest niżej niż wariant z wapnowaniem)
- zróżnicowana struktura upraw
- wymieszanie obornika na gruntach ornych w ciągu 12 godzin od aplikacji
- stosowanie płynnych nawozów naturalnych innymi metodami niż rozbryzgowo
- uproszczone systemy uprawy
- wymieszanie słomy z glebą
Aby jednak w ogóle ubiegać się o dopłaty w ramach ekoschematu rolnictwa węglowego i zarządzania składnikami odżywczymi, konieczne jest uzyskanie minimalnej liczby punktów. Obliczenie wymaganego minimum stanowi iloczyn: 5 punktów przyznawanych za składnikami i 25% powierzchni użytków rolnych w gospodarstwie. W praktyce, taki przelicznik nakładać ma na rolnika "obowiązek" realizację wybranej praktyki w takiej liczbie i na takiej powierzchni, aby korzyść środowiskowa była realna.
Obszary z roślinami miododajnymi
Celem jest oczywiście ochrona różnorodności biologicznej. Ma temu sprzyjać tworzenie przez rolników bezpiecznych żerowisk dla pszczoły miododajnej i dzikich owadów zapylających oraz obszarów z roślinami miododajnymi.
W tym przypadku również konieczne jest spełnienie pewnych warunków. Konieczne jest wysianie mieszanki, co najmniej dwóch gatunków roślin miododajnych, przy czym gatunek produkcyjny, nie może być dominującym. Dodatkowym warunkiem, który trzeba spełnić, aby otrzymać dopłaty jest powstrzymanie się od prowadzenia produkcji rolnej do 31 sierpnia danego roku oraz zakaz stosowania środków ochrony roślin (z wyłączeniem pasiek).
Prowadzenie produkcji roślinnej w systemie Integrowanej Produkcji Roślin
Jak sama nazwa wskazuje, promuje uprawę zgodną z metodykami Integrowanej Produkcji Roślin- szczegóły dostępne są na stronie Państwowej Inspekcji Ochrony Państwowej i Nasiennictwa.
Dopłata jest w tym przypadku przyznawana do powierzchni gruntów zajmowanych przez uprawy prowadzone zgodnie z metodykami IP.
Dodatkowym warunkiem otrzymania dopłat, jest zachowanie wszystkich trwałych użytków zielonych. Ma to kluczowe znaczenie dla magazynowania w glebie próchnicy i substancji organicznych.
Retencjonowanie wody na trwałych użytkach zielonych
Celem dopłaty jest promowanie poprawy gospodarki wodnej (retencja wody na użytkach zielonych). Pośrednio ogranicza to również emisję dwutlenku węgla do atmosfery, ponieważ ograniczony zostaje rozkład materii organicznej.
Co ważne, aby płatność została przyznana, konieczne jest spełnienie równolegle kilku warunków:
- na trwałym użytku zielonym muszą wstępować zalania lub podtopienia
- nasycenie gleby wodą musi być na poziomie przynajmniej 80% przez co najmniej 12 dni (ciągiem)
- podtopienia czy zalania muszą wystąpić w okresie od 1 maja do 30 września w roku, w którym złożony będzie wniosek
Informacja o występowaniu podtopienia albo zalania przekazywana jest na podstawie danych satelitarnych do ARiMR. Nie ma tu konieczności, aby we wniosku wskazać konkretne działki, które mogą zostać podtopione. Rolnik składający wniosek w ramach tego ekoschematu wyraża jedynie gotowość i chęć do ubiegania się o taką płatność.
Biologiczna ochrona upraw
Bezpośrednim celem jest po prostu ograniczenie stosowania chemicznych środków ochrony roślin.
Biologiczna ochrona upraw ogranicza kumulację chemicznych środków ochrony roślin w środowisku, a także wpływa na bezpieczeństwo różnorodności biologicznej.
Przyznanie płatności za ten ekoschemat ma wyeliminować konieczność wykonywania zabiegów ochrony roślin chemicznymi środkami. Rolnik powinien zastąpić chemiczny zabieg ochrony roślin, zabiegiem z wykorzystaniem preparatu mikrobiologicznego.
Zabieg chemiczny dopuszczony będzie w przypadku niewyeliminowania agrofaga za pomocą mikrobiologicznego środka ochrony roślin. Aby uzyskać płatność konieczne będzie okazanie imiennego potwierdzenia zakupu preparatu biologicznego. Dokument musi zostać przekazany do ARiMR do 31 sierpnia. Powinien wskazywać jaki środek został zakupiony i jego ilość.
Dobrostan zwierząt
Ekoschemat Dobrostan zwierząt stanowi kontynuację wsparcia dla gatunków w ramach PROW 2014-2020 w odniesieniu do krów, owiec oraz świń. W ramach ekoschematu zakres został rozszerzony o nowe grupy i gatunki zwierząt: konie, bydło opasowe, kozy, drób- w tym kury nioski, kurczęta brojlery oraz indyki z przeznaczeniem na produkcję mięsa.
Po spełnieniu warunków do przyznania płatności do ekoschematu - Dobrostan zwierząt, można ubiegać się o rekompensatę do kosztów transakcyjnych. Dotyczy to tylko roku sporządzenia planu poprawy dobrostanu. Szczegółowe informacje dostępne są na stronie Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
Ekoschematy można łączyć
W jednym gospodarstwie łączyć będzie można kilka ekoschematów jednocześnie. Niektóre z nich nawet na tej samej powierzchni. Nie wszystkie jednak będzie można realizować jednocześnie, a część pod pewnymi warunkami.
Warto poznać możliwości ich łączenia, aby optymalnie skorzystać z dostępnych dopłat i uzyskać maksymalne płatności do posiadanych w gospodarstwie gruntów.
Artykuł powstał na podstawie informacji dostępnych na stronie Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi.