Chwasty w burakach – jak je rozpoznać i skutecznie zwalczać?

Buraki cukrowe są wysiewane w szerokich rzędach, co sprzyja zachwaszczeniu. Chwasty są groźne, gdy burak jest jeszcze mały. Kiedy burak zakryje międzyrzędzi, chwasty są mniej groźne. Gdy na polu zostaną chwasty to może dojść do znacznego spadku plonowania buraka.

Zakłada się, że 1 chwast na powierzchni 10 m² powoduje stratę plonu na poziomie około 1%. W przypadku buraka ćwikłowego 1 lub 2 rośliny chwastnicy jednostronnej przypadające średnio na 1 mb. rzędu buraka, wysiewanego w rozstawie 30–40 cm, może obniżyć plon nawet o 5–10 %.

Dodatkowo chwasty kiełkują w niższych temperaturach niż buraki. Zabierają one wodę, składniki pokarmowe i światło burakom. Część chwastów będzie pogarszać stan fitosanitarny buraków.

Przeczytaj również: Chwościk buraka ćwikłowego zwalczanie.

Okres zwalczania chwastów w uprawie buraków przypada na czas "zimnych ogrodników i zimnej Zośki". Stąd skuteczność zabiegów bywa różna, szczególnie w latach chłodnych. Dlatego najlepiej jest sporządzać mieszaninę herbicydową opartą na substancjach czynnych, które działają przez glebę i liście. Do zabiegów herbicydowych w buraku przystępujemy w momencie, gdy chwasty są w fazie siewek. Faza rozwojowa buraka ma mniejsze znaczenie.

Wyjątkiem jest metoda odchwaszczanie buraka cukrowego w systemie SMART (technologia Conviso). W tej technologii używa się herbicydu o nazwie Conviso One. W przypadku tego herbicydu zabieg robi się dopiero wtedy, gdy komosa jest w fazie pierwszej pary liści właściwych.

Do najważniejszych chwastów należy:

• przytulia czepna
• chwasty rumianowate
• samosiewy rzepaku
• komosa biała
• szarłat szorstki
• gorczyca polna
• psianka czarna
• maruna nadmorska
• żółtlica drobnokwiatowa
• rdesty
• rdestówka
• chwastnica jednostronna
• samosiewy zbóż
• perz

Jeżeli chodzi o siew buraka ćwikłowego, to skład gatunkowy chwastów będzie zależny od terminu siewu. Na przykład, w miarę opóźniania terminu siewu spada presja ze strony komosy białej.

Niektóre chwasty pogarszają zdrowotność i stan fitosanitarny buraków. Na niektórych chwastach mogą rozwijać się choroby, pasożytować nicienie, bądź nalatywać szkodniki dokładnie te same, co na buraki, np.:

• wirusy (gwiazdnica pospolita jest infekowana przez wirusa żółtaczki buraka)
• nicienie (na gwiazdnicy pospolitej i mniszku pospolitym występuje niszczyk zjadliwy, a na rdestach, taszniku pospolitym, tobołkach polnych występuje mątwik burakowy)
• chwościk buraka (komosa, szarłat)
• zgnilizna fioletowa buraka (choroba, która występuje na buraku ćwikłowym - atakuje także komosę, szarłat, gwiazdnicę pospolitą, mlecz polny)
• śmietka ćwiklanka (komosa biała)

Dlatego chwasty nie tylko obniżają plon buraka, ale także pogarszają jego zdrowotność.

Wśród herbicydów o działaniu doglebowym największe znaczenie ma metamitron. Jeżeli stosujemy metamitron po wschodach buraka cukrowego, to zabieg powinniśmy zrobić podczas wilgotnej, ciepłej pogody, na suche rośliny (co najmniej na 6 godzin przed spodziewanym deszczem). Dzięki temu uzyskamy dobry efekt chwastobójczy.

Na niektórych etykietach środków zawierających tę substancję znajdziemy informację, że najwyższą skuteczność chwastobójczą uzyskuje się wykonując zabieg w godzinach wieczornych. Jeżeli mamy spadki temperatur poniżej 10 ºC, to działanie środka będzie wolniejsze. Metamitron przenika przez korzenie i liście, a mechanizm jego działania polega na zaburzeniu procesu fotosyntezy.

W odchwaszczaniu buraków stosuje się również:

• dimetanamid-P - substancję zaleca się doglebowo albo bardzo wcześnie nalistnie, ona również zakłóca fotosyntezę
• lenacyl - substancja ta działa doglebowo i nalistnie, wnika do roślin przez korzenie zakłócając proces fotosyntezy w fotosystemie II (minimalna temperatura to 10 ºC)
• tienkarbazon metylu - pobierany jest przez korzenie, a także przez hypokotyl i liścienie
• etofumesat - ma działanie odglebowe jak i nalistne, substancja ta jest inhibitorem karboksylazy acetylo-CoA (inhibitor syntezy lipidów) oraz jest zaliczany do inhibitorów wzrostu siewek (inhibitory podziału merystemów), ogranicza wytwarzanie wosku w kutikuli (oprysk na buraki wykonujemy, gdy temperatura jest na poziomie 12-20 ºC)
• fenmedifam - wnika przez liście, jego działanie polega na zakłócaniu procesu fotosyntezy ( uwaga - preparat powinien być stosowany na suche rośliny), zabiegu nie wykonujemy przy silnej operacji słóńca
• chlopyralid - pobierany głównie jest przez liście (minimalnie przez korzenie), hamuje podziały komórkowe (nie wykonywać zabiegu na mokre liście)
• foramsulfuron - pobierany jest przede wszystkim przez liście, inhibitor syntazy acetylolaktanowej (ALS) - powoduje blokowanie aminokwasów i powstawanie białek

Ochrona herbicydowa buraka cukrowego staje się coraz trudniejsza, ponieważ wycofywane są kolejne środki ochrony roślin. 16 listopada 2023 r. opublikowano rozporządzenie wykonawcze (2023/2513) mówiące o nieodnowieniu zatwierdzenia substancji czynnej triflusulfuron-metylu (wycofane produkty to m.in. Safari i Grando).

Preparaty zawierające triflusulfuron metylu można było stosować jedynie do dnia 20 sierpnia 2024 r. Triflusulfuron metylu był bardzo przydatny w zwalczaniu samosiewów rzepaku oraz rzepakochwastów takich jak tasznik pospolity czy tobołki polne.

Jak teraz sobie poradzić ze zwalczaniem tych chwastów?

Podczas wyboru technologii i doboru herbicydów kierujmy się tym, jakie mamy zachwaszczenie na polu. I to właśnie pod te chwasty dobierajmy odpowiednie substancje czynne. Przykładowa technologia może wyglądać następująco:

1 zabieg:

• 1,0 l Atpolan Bio 80 EC lub 0,1 l Inex-A+ 1,5 l Beetup Flo (fenmedifam 160 g)+ 1,5 l Metafol Pro (metamitron 700g) + 0,4 l Oblix 500 SC (etofumesat 500 g) + gdy jest wysoka presja rdestów lub fiołka 0,35 l Venzar 500 SC (lenacyl 500 g)

2 zabieg:

• 1,0 l Atpolan Bio 80 EC lub 0,1 Inex-A + 1,5 l Beetup Flo + 1,5 l Metafol Pro + 0,3 l Oblix 500 SC + gdy jest wysoka presja samosiewów rzepaku, ostrożenia albo rdesu 15 g Grando (triflusulfuron metylowy 500 g) + 0,4 Faworyt 300 SL (chlopyralid 300 g)

3 zabieg:

• 0,1 l Inex A + 1,0 l Atpolan Bio 80 EC + 2,0 l Beetup Flo + 1,5 l Metafol Pro + 0,3 l Oblix 500 SC

Jeżeli chodzi o graminicydy, to w buraku cukrowym rejestrację ma Targa Max 10 EC czy Grastop 150 EC.

Na rynku jest dostępna technologia Convisio Smart. Składa się ona z dwóch skladników: specjalnych nasion buraków (nasiona SMART KWS) oraz z herbicydu Conviso One. Herbicyd ten można zastosować tylko i wyłącznie na plantacjach z burakiem, gdzie zasiano nasiona SMART. Takie buraki mają odporność na herbicydy z grupy inhibitorów ALS.

Technologię tą można zastosować na problematyczne pola, gdzie jest np. problem z burakochwastami. Według etykiety zawarte w preparacie substancje czynne foramsulfuron oraz tienkarbazon metylu efektywnie zwalczają komosę białą do stadium 4 liści właściwych.

Chwastem wskaźnikowym jest komosa biała. Do zabiegu przystępujemy, gdy komosa osiągnie fazę dwóch liści właściwych. Ważne jest, żeby dwa pierwsze liście komosy były rozłożone i mogły pełną powierzchnią przyjąć herbicyd. Preparat Conviso One stosuje się zazwyczaj w systemie dawek dzielonych po 0,5 l/ha wraz z adiuwanetm. Drugi zabieg stosujemy po 10-14 dniach od wykonania pierwszego zabiegu.

Herbicyd zwalcza m.in. komosę białą, przytulię czepną, rdestówkę powojowatą, rdest ptasi, rdest plamisty, samosiewy rzepaku, przetacznik polny (w fazie siewki), tobołki polne, wiechlinę roczną. To również alternatywa na zabiegi herbicydowe, gdy wypadają kolejne substancje czynne. Niestety ma ona także swoje wady o czym mówimy w materiale video.