Rolnictwo regeneratywne – zasady i jak dbać o glebę?
Tomasz Kaźmierczak
Wdrożenie praktyk rolnictwa regeneratywnego może przynieść wiele korzyści. Zdecydowanie największą z nich jest zwiększenie żyzności gleby, czyli jej zdolności do dostarczania roślinom uprawnym odpowiednich składników odżywczych. Trwałe poprawienie właściwości chemicznych, fizycznych i biologicznych gleby to przede wszystkim większa efektywność ekonomiczna prowadzonych upraw.
W praktyce oznacza to utrzymanie lub zwiększenie poziomu plonowania bez konieczności zwiększania intensywności agrotechniki i energochłonności produkcji rolnej.
Jaka jest idea rolnictwa regeneratywnego?
Głównym założeniem rolnictwa regeneratywnego jest wdrożenie trwałego systemu gospodarowania z poszanowaniem dla środowiska naturalnego, a zwłaszcza gleby. Jego ważnym założeniem jest wprowadzenie metod uprawy roli, które będą w możliwie najmniejszy negatywny sposób wpływały na zmianę środowiska glebowego i pozwolą na przywrócenie w nim naturalnej równowagi.
Oznacza, to między innymi odejście od wykonywania intensywnych zabiegów uprawowych (np. orki), jak również zwiększenie bioróżnorodności uprawianych gatunków roślin.
Rolnictwo regeneratywne stawia też na ograniczenie tzw. chemizacji rolnictwa, czyli stosowania nawozów mineralnych oraz środków ochrony roślin. Jest to możliwe dzięki wdrożeniu odpowiednich praktyk, które zwiększają żyzność gleby i zdrowotność upraw.
Wynika z tego jednoznacznie, że celem jest zwiększenie żyzności gleby oraz zmniejszenie negatywnego wpływu na środowisko naturalne.
Tradycyjne rolnictwo jest intensywne
Rolnictwo towarowe jest nastawione na maksymalną efektywność ekonomiczną, znacznie odbiegając od idei rolnictwa regeneratywnego. Uzyskiwana jest ona głównie przez zwiększanie intensywności zabiegów agrotechnicznych, a nie zwiększanie żyzności gleby.
Wiele elementów rolnictwa intensywnego może obniżać żyzność gleby:
- duży udział roślin zbożowych (w tym kukurydzy) w płodozmianie
- uprawa tego samego gatunku rok po roku
- niezbilansowane nawożenie mineralne
- brak nawożenie ograniczonego
- stosowanie zbyt dużych dawek płynnych nawozów naturalnych
Jakie praktyki stosowane są w rolnictwie regeneratywnym?
Rolnictwo regeneratywne to kompleksowe podejście do prowadzenia gospodarstwa. Podczas jego wdrażania niezbędne jest całościowe podejście do produkcji rolniczej oraz tego, w jaki sposób oddziałuje ona na środowisko naturalne.
Ważnym elementem jest wprowadzenie uproszczeń w uprawie roli oraz znaczne zwiększenie różnorodności gatunkowej uprawianych roślin. Wymaga to odejścia od często stosowanego uproszczonego zmianowania "zboża-rzepak-zboża" na rzecz bardziej rozbudowanego.
Dbałość o glebę należy rozumieć również jako uprawę roślin okrywowych oraz wykorzystanie ich jako naturalny nawóz. W parze z produkcją rośliną powinien iść chów zwierząt z zachowaniem ich wysokiego dobrostanu, który dostarcza cennych nawozów organicznych.
Częścią rolnictwa regeneratywnego jest również odpowiednie zagospodarowanie krajobrazu rolniczego m.in. utrzymanie naturalnych cieków wodnych (rowów), zadrzewień śródpolnych, miedz, a także mniejszych zbiorników wodnych znajdujących się na polach uprawnych.
Rolnictwo regeneratywne zmniejsza ilość CO₂ w atmosferze
Z założenia jest mniej energochłonne niż intensywne rolnictwo towarowe, co przekłada się na zmniejszenie emisji CO₂ podczas wytwarzania środków produkcji np. nawozów sztucznych. Dodatkowo praktyki wprowadzone przez rolnictwo regeneratywne, pozwalają na zwiększenie sekwestracji dwutlenku w glebie oraz zmniejszenie jego emisji z pól uprawnych.
Prowadzi to do zwiększenia ilości węgla organicznego w glebie oraz pozwala uzyskać dodatkowy zysk z hektara przez przystąpienie do programów certyfikatów węglowych.
Tomasz Kaźmierczak
Dział Doradztwa i Rozwoju