Odkwaszanie gleby – jakie wapno na pole?

Żyzna, biologicznie żywa gleba jest doskonałym środowiskiem dla wzrostu i rozwoju roślin. W tym procesie główną rolę odgrywają organizmy glebowe, takie jak: bakterie, grzyby, glony, promieniowce, a spośród organizmów wyższego rzędu - dżdżownice. Kwasowość jest ściśle powiązana z pojęciem odczynu gleby. Odczyn to miernik względnej kwasowości lub alkaliczności określany jako proporcja ilości jonów wodorowych H+ do jonów wodorotlenowych OH-.

Skala kwasowo-zasadowa (pH) obejmuje wartości od 0 do 14.

Zakwaszenie gleby szczególnie narasta w okresie jesienno-zimowym, gdy gleba nie jest zamarznięta, a woda z opadów wnika w profil glebowy głębiej niż latem. Na wypłukiwanie kationów zasadowych w dużym stopniu wpływa także życie biologiczne gleby, rozkład resztek pożniwnych i procesy przemiany materii organicznej w glebie. Do obnażenia pH gleby dochodzi również w sposób naturalny na skutek wietrzenia minerałów krzemianowych i glinokrzemianowych.

Problem zakwaszenia pojawia się przede wszystkim przez działa człowieka. Zanieczyszczenia gazowe, kwaśne deszcze, a także przez intensywną produkcję rolniczą. Na zakwaszenie gleby wpływa także wyniesienie Ca, Mg, K, Na, z plonem rośliny uprawnej. Gleba ulega też zakwaszeniu po nawożeniu obornikiem i gnojowicą w wyniku zachodzących procesów nitryfikacji azotu amonowego z masy organicznej tych nawozów. Sprawa dotyczy też nawozów sztucznych azotowych.

Wapnować można w ciągu całego roku, przed przystąpieniem do tego procesu dobrze jest znać wyniki badań laboratoryjnych gleby z pobranych prób glebowych. Świadomy rolnik bada swoją glebę regularnie, przynajmniej raz na cztery lata. Badanie gleby jest zabiegiem dość tanim, który w bardzo dokładny sposób pozwoli nam określić kondycję naszej gleby. Przykładowa analiza zawiera określenie parametrów fizykochemicznych gleby.

Z analizy laboratoryjnej najważniejszymi parametrami są kwasowość, czyli odczyn gleby, oraz kategoria agronomiczna gleby. Te parametry pomogą nam w precyzyjny sposób wyliczyć potrzebną dawkę nawozu wapniowego. Badanie gleby w stacji chemicznej daje olbrzymią stopę zwrotu. Gleby o nieregulowanym odczynie są mniej produktywne, a pozostałe składniki pokarmowe takie jak: azot, fosfor, potas, magnez są wykorzystane w mniejszym stopniu, co prowadzi do strat finansowych w gospodarstwie.

Dodatkowo zakwaszona gleba prowadzi do akumulacji glinu w glebie, który jest bardzo szkodliwy dla roślin i dla ludzi. Innymi pierwiastkami szkodliwymi są zawarte w glebie metale ciężkie: kadm, chrom, rtęć, i ołów. Ich przyswajalność przez rośliny rośnie w kwaśniej glebie, skąd następnie trafiają do roślin i mogą być zjadane przez człowieka, prowadząc do wielu chorób neurodegeneracyjnych. Wapnowanie jest więc ważnym zabiegiem nie tylko dla samego rolnika, ale także dla całego społeczeństwa.

Metale ciężkie występują szczególnie w pobliżu ośrodków przemysłowych, ale również mogą być przenoszone przez wiatry na znaczne odległości. Na szczególną uwagę w procesie neutralizacji metali ciężkich warto zwrócić na produkty zwierające kwasy humusowe. Potrafią one neutralizować te szkodliwe związki, a w naszej ofercie występują one w produktach takich jak H-850, Rootex oraz HumiCalc 4.0.

Kiedy wapnować glebę? Wapnowanie powszechnie wykonywane jest po żniwach latem i jesienią. Wapno wysiewamy równomiernie w precyzyjnie ustalonej dawce oraz dobrze mieszamy z glebą. Zalecane wymieszanie gleby od 5 do 15 cm. Często wapnowanie stosujemy też w ramach uprawek przedsiewnych. Profesjonalne wapnowanie na podstawie zaleceń nawozowych, z minimalną przerwą od nawożenia nawozami organicznymi około 3 miesięcy.

Stosowanie wapna bezpośrednio po zastosowaniu obornika może spowodować uwalnianie się amoniaku do atmosfery, a więc straty gazowe tego cennego składnika. Wapnowanie też wymaga przerwy od stosowania nawozów NPK, NP, gdyż w tym wypadku tworzy się nam związek fosforan wapnia, który jest ze sobą silnie związany i prowadzi do unieruchomienia tego drogiego w zakupie pierwiastka.

Dodatkowo proces wapnowania na resztki pożniwne pozwala nam przyczynić się do lepszego ich rozkładu oraz do zwiększenia liczby bakterii, które uczestniczą w tym procesie. Zwiększa ono również zasobność składników glebowych takich jak azot i potas. Więcej informacji znajdziesz na naszym blogu w artykule - Jak przyspieszyć rozkład słomy, co wybrać rsm, mocznik czy może inny środek na ściernisko?

Wapno węglanowe (węglan wapnia) – inaczej kreda pylista czy mączka wapienna uzyskiwana jest w procesie kruszenia i mielenia skał wapiennych. Surowcem do produkcji nawozów wapniowo-węglanowych są skały wapienne powstałe w różnych okresach geologicznych. Właściwości produktu zależą w głównej mierze od wieku złoża. Nie każde wapno węglanowe ma dobre cechy i daje oczekujące efekty pod względem nawozowym. Najlepsze wapna to te, które są najdrobniej zmielone, nie zawierają zanieczyszczeń ani wody. Nawozy węglanowe należy stosować do poprawy pH gleb lekkich, bardzo lekkich oraz średnio zwięzłych.

Wapno dolomitowe – inaczej wapno kopalniane bądź też wapno magnezowe jest mniej reaktywne. Wapno to należy więc stosować na podtrzymanie pH oraz w celu uzupełnienie składnika, jakim jest magnez (Mg). Dobre wapno dolomitowe cechuję się dobrym stopniem zmielenia, co poprawia jego skuteczność.

Wapno tlenkowe CaO (palone) – uzyskiwane poprzez prażenie wapieni. Wapno tlenkowe jest nawozem działającym w reakcji z wodą, gdy powstaje mocna zasada. Wapno tlenkowe nadaje się przede wszystkim na gleby ciężkie i średnie, o bardzo zwartej strukturze. Pobudza ono gwałtownie życie mikrobiologiczne i może nawet częściowo zaburzyć je w glebie. Stosowane w dużych dawkach może doprowadzić do przewapnowania i wzrostu pH ponad 7, co może się okazać niekorzystne. Powstanie wtedy zasada i wzrost roślin będzie bardzo ograniczony.

AgroSulca – nawóz siarkowo-wapniowy, który w swoim składzie zawiera dwa składniki mineralne w formie dostępnej dla rośliny: wapń oraz siarkę siarczanową w naturalnej postaci drobnokrystalicznej. AgroSulca należy do nawozów o spowolnionym uwalnianiu.

Większość rolników staje często przed takim wyborem: jakie wapno wybrać? Odpowiedź na to pytanie nie jest jednoznaczna. Wapnowanie jest koniecznym zabiegiem agrotechnicznym w świadomym gospodarstwie, a dbanie o ustabilizowany odczyn jest najważniejszą decyzją jaka jest do podjęcia przez rolnika.

Wapno węglanowe osobiście polecam przy większych zakwaszeniach, gdyż w efektywniejszy sposób doprowadzi nas do celu. Wapno dolomitowe też posiada swoje plusy, a jednym z nich jest niższa cena. Stosując je dodatkowo wprowadzamy magnez, który jest również potrzebny w glebie. Oprócz tego pozwala zwiększyć pojemność wodną gleby. W przypadku ustabilizowanego odczynu zalecam stosowanie naprzemiennie raz węglan raz dolomit.

Przy wyborze wapna należy kierować się tym, jaką dawkę CaO na hektar musimy zastosować oraz w jakim terminie ma nastąpić użycie wapna.

Wapno sypkie cechuje się dużą zawartością składnika oraz jest najbardziej ekonomicznym sposobem na dostarczenie tego składnika do gleby. Często ten rodzaj produktu rolnicy stosują chcąc dostarczyć większe ilości CaO, gdy mają większe zakwaszenie. Suma czystego składnika w tym nawozie kosztuje dużo mniej niż w produktach granulowanych. Wapno sypkie jest częściej wybierane przez rolników, choć w ostatnich latach wraz z rozwojem precyzyjnego rolnictwa rośnie sprzedaż i użycie wapna granulowanego.

Często podczas analizy badań z klientami słyszę "po co mam wapnować, jeśli mam pH w normie". Tutaj pragnę podkreślić, iż pH powyżej 7,2 też jest niedobre dla roślin, ponieważ tworzymy wtedy zasadowe środowisko, gdzie rośliny zaczynają odczuwać szczególnie braki mikroelementów. Poniżej prezentacja kilku nawozów wapniowych dostępnych w ofercie wraz z krótką charakterystyką:

• Nordkal Standard Cal – węglan wapnia z okresu jury. Młody wiek kopaliny (miękka skała) powoduje wysoką reaktywność i szybkie działanie. Zastosowanie na wszystkie typy gleb. Bezpieczne wapno, nie powoduje podbicia pH ponad pożądaną wartość. Nie powoduje zaburzenia życia mikrobiologicznego gleby.
• Agrodol – bardzo dobre rozdrobnienie 75% poniżej 1 mm. Suma CaO i MgO powyżej 50%. Bardzo niska zawartość metali ciężkich, produkt dozwolony do stosowania w rolnictwie ekologicznym. Zastosowanie: na wszystkie rodzaje gleb, również na bardzo ubogie w magnez.
• HumiCalc 4.0 – granulowany nawóz wapniowy o unikalnym składzie (kreda, kwasy humusowe, bakterie Bacillus Azotofixans, bor). Dzięki wysokiej reaktywności HumiCalc 4.0 możemy szybko odkwasić glebę, dodatkowo poprawiamy właściwości fizykochemiczne gleby oraz neutralizujemy metale ciężkie.
• ALFA Calc – granulowane wapno węglanowe pochodzące z mączki wapiennej pochodzenia naturalnego w bardzo przystępnej cenie. Stosunek ceny do jakości jest bardzo atrakcyjny. Nawóz bardzo wygodny w stosowaniu. Można używać również pogłównie i interwencyjnie.
• Atrigran ALFA – granulowany nawóz węglanowy wapniowo magnezowy renomowanego producenta Nordkalk. Produkt o dużej koncentracji wapnia, magnezu o wysokie reaktywności w idealnej granuli. Łączy funkcje odkwaszania gleby z nawożeniem magnezem. Wapno granulowane może być stosowane w podsiewaczu dzięki twardej granulowanej postaci.
• AgroSulCa – dwuwodny siarczan wapnia o bardzo unikalnych parametrach. Pomimo iż nie jest typowym nawozem odkwaszającym, jest godny uwagi. Bardzo polecany na stanowiska o uregulowanym odczynie i na zamulone gleby. Produkt dostarcza nam wapń jako makroskładnik, który jest bardzo ważny w ogrodnictwie i sadownictwie. Dodatkowo wzbogacony siarką, która jest stopniowo uwalniana w kompleksie sorpcyjnym gleby, stanowiąc magazyn dla roślin, a zarazem służy jako pożywienie dla mikroorganizmów glebowych. Większa liczba pożytecznych organizmów ma dobroczynny wpływ na naszą glebę. Dwuwodny siarczan wapnia nie oddziaływuje na pH do tego ma obojętny indeks solny, nie tworzy zasolenia gleby, co jest bardzo bezpieczne dla najbardziej wymagających roślin.