Wciornastek tytoniowiec w owocach i warzywach – jaki preparat na zwalczanie wciornastka wybrać?
Katarzyna Szponar
Wciornastek tytoniowiec jest szkodnikiem uciążliwym w uprawie wielu gatunków warzyw i owoców. Uszkadza rośliny, tym samym osłabiając ich wzrost oraz rozwój. Rozwiązania chemiczne nikną nam w oczach. Co chwile są wycofywane kolejne substancje czynne. Z pomocą przychodzą nam inicjatory odporności roślin na szkodniki. Jak rozpoznać wciornastka, jakie szkody może powodować i kiedy działać, aby skutecznie ograniczyć presję szkodnika?
Wciornastek — jak wygląda i czym się objawia w uprawach?
Wciornastek tytoniowiec (Thrips tabaci) to szkodnik powszechnie występujący w uprawie warzyw i owoców na całym świecie m.in. w uprawie cebuli, pora, kapusty, pomidora i truskawek.
Szkodnik ma aparat gębowy kłująco-ssący, którym nakłuwa komórki roślin. Powoduje szkody zarówno bezpośrednie, jak i pośrednie. Szkodą bezpośrednią jest uszkodzenie tkanek, zmniejszenie powierzchni asymilacyjnej i powolny wzrost oraz rozwój roślin. W efekcie spowoduje to obniżenie wartości handlowej plonu.
Efekt żerowania widzimy w postaci srebrzystości liści. Powstaje ona na skutek wydzielenia przez wciornastki enzymów, które powodują uszkodzenia tkanek. W miejsca nakłucia, skórka (epiderma) zaczyna odstawać od tkanki (miękiszu palisadowego) i w ten sposób do uszkodzonej tkanki dostaje się powietrze. Wywołuje to efekt świetlny w postaci srebrzystości.
Później na całym liściu w miejscu srebrzystości widzimy drobne, ciemne plamki. Są to odchody szkodnika. Jeżeli chodzi o szkody pośrednie, to wciornastek może również przenosić wirusy.
Zarówno osobniki dorosłe, jak i larwy tarczyka uszkadzają liście buraków. Chrząszcze nalatują zazwyczaj w lipcu. Początkowymi objawami żerowania są tzw. „okienka” od spodu blaszki liściowej. W miarę upływu czasu szkodnik wygryza mniejsze lub większe dziury w liściach. W skrajnych sytuacjach może dojść do powstania gołożerów.
Dorosłe samice osiągają 1-1,3 mm długości. Mają żółty, szarobrązowy lub ciemnobrunatny kolor. Wciornastki można rozpoznać po wydłużonym, przecinkowatym kształcie. Ich skrzydła są wąskie i otoczone lekką frędzlą. Czułki szkodnika składają się z 7 członów.
Dorosłe samce są nieco mniejsze od samic. W jednym sezonie wegetacyjnym może pojawić się od kilku do nawet kilkunastu pokoleń. Żerowanie obserwujemy już w maju, a kolejne pokolenia występują aż do zbioru. Samice mają zdolność zimowania w glebie, dlatego wiosną przy przekroczeniu temperatury 10°C wychodzą na powierzchnię i zasiedlają rośliny.
Objawy występowania wciornastka:
- srebrzystość liści
- blaknięcie, zwijanie i zasychanie liści
- uszkodzenia płatków i zasychanie pąków kwiatowych
Obecność jaj i larw szkodnika nie jest łatwa do wykrycia. Jaja są niewielkie, niewidoczne gołym okiem. Mają jasnokremowy odcień i są składane do wnętrza tkanki liści. Ich występowanie najłatwiej stwierdzić, wykorzystując przyrządy optyczne. Larwy są już nieco większe, choć ich wymiary nie przekraczają 1 mm długości. Najpierw kremowe, potem przybierają kolor żółty. Następne stadia rozwojowe, podobnie jak jaja, nie są widoczne — bytują w glebie.
Jaki preparat do zwalczania wciornastka?
Zanim wybierzemy sposób na ograniczanie presji szkodnika, bardzo ważny jest monitoring uprawy. Lustrację można przeprowadzić na dwa sposoby. Pierwszym i najłatwiejszym jest test białej kartki. Szczególnie wtedy, kiedy presja szkodnika jest duża i na roślinie występują dorosłe osobniki. Wystarczy podłożyć czystą kartkę papieru i strząsnąć szkodniki z rośliny. Wciornastki o niewielkich rozmiarach i przecinkowatym kształcie będą dobrze widoczne na jej powierzchni.
Kolejnym sprawdzonym sposobem jest stosowanie lepu, podobnie jak w przypadku szkodników rzepaku. Nie jest on jednak w kolorze żółtym, a niebieskim. Niebieskie tablice lepowe zawieszamy bezpośrednio nad roślinami. Wabią one szkodniki, które przyklejają się do nich. W ten sposób można nie tylko wykryć ich obecność, ale też łatwiej zliczyć i oszacować poziom presji.
W zwalczaniu wciornastków często automatycznie sięgamy po rozwiązania chemiczne, lecz warto znać alternatywę. Kluczowe bowiem nie jest samo zabicie żerującego szkodnika, a stymulacja systemów odpornościowych rośliny przy pomocy naturalnych preparatów. Oprócz ograniczenia stosowania chemii w uprawie warzyw i owoców, naturalne preparaty mają jeszcze jedną zaletę — nie wytwarzają odporności u szkodnika.
Wciornastek — zwalczanie chemiczne
W środkach ochrony roślin zarejestrowanych do stosowania przeciwko wciornastkom występuje lambda-cyhalotryna, która występuje np. w preparacie TopGun. Inne dostępne na rynku rozwiązania zawierają w swoim składzie acetamipryd, cyjanotraniliprol oraz deltametrynę. Dawkowanie, zakres upraw i termin stosowania są zależne od środka i należy zawsze sprawdzać je w etykiecie produktu.
Jak MiteMine ogranicza presję wciornastka?
MiteMine to preparat, który w przeciwieństwie do środków chemicznych działa na rośliny, a nie na szkodniki. Jest on naturalnym inicjatorem odporności, wspierający rośliny w trakcie całego okresu wegetacyjnego. Stymuluje naturalne mechanizmy obronne, chroniące przed atakiem szkodników i wzmacnia ściany komórkowe.
Preparat w swoim składzie zawiera specyficznie sformułowany wapń i ekstrakty organiczne. Wapń i krzem wzmacniają ściany komórkowe, utrudniając szkodnikom żerowanie.
Zalety preparatu MiteMine:
- możliwość stosowania przez cały okres wegetacyjny (bez pozostałości)
- stymuluje naturalne mechanizmy obronne
- nie powoduje wytworzenia odporności u szkodników
- działa bezpośrednio na rośliny
- nie zagraża owadom pożytecznym
Skuteczność preparatu MiteMine w walce z presją wciornastka tytoniowca została potwierdzona badaniami. W ograniczaniu występowania dorosłych form szkodnika wykazano skuteczność na poziomie ponad 80% przy drugim zabiegu. Natomiast w przypadku larw, skuteczność wynosiła o kilka punktów procentowych mniej (74-78%).
W badaniach wykorzystano połączenie MiteMine z preparatem Inex-A. Jest on preparatem o działaniu zwilżającym i penetrującym. Poprawia rozmieszczenie oraz rozprowadzenie substancji na powierzchni i w tkankach roślin. Dodatek środka powierzchniowo czynnego wyraźnie zwiększa skuteczność zabiegu.
MiteMine może stanowić zarówno alternatywę, jak i dopełnienie ochrony chemicznej w walce z dużą presją szkodników na plantacji warzyw i owoców. Rekomendowana dawka w zależności od uprawy i terminu zastosowania wynosi od 0,5 l/ha do 2 l/ha.
Katarzyna Szponar
