Jaki jest termin siewu jęczmienia ozimego?
Marcin Kaczmarek
Jęczmień jest najmniej popularnym zbożem ozimym, chociaż w ostatnich latach jego udział w strukturze zasiewów wzrósł i do 2024 roku przekracza 400 tysięcy hektarów.

Agrotechniczny termin siewu jęczmienia ozimego przypada po rzepaku ozimym, jednak występujące coraz częściej ciepłe jesienie powodują, że jest on celowo opóźniany. W ostatnich latach w wielu gospodarstwach skrócenie okresu wegetacji jesiennej przyniosło szereg korzyści.
Odmiany mieszańcowe i populacyjne
W przypadku jęczmienia ozimego podobnie jak żyta ozimego i pszenicy ozimej w ofercie dostępne są odmiany populacyjne w stopniu kwalifikacji C1 oraz odmiany hybrydowe (mieszańcowe F1). Szeroki wybór odmian pozwala na ich dopasowanie do stanowiska oraz kierunku uprawy.
Dominują dwa: paszowy oraz do produkcji słodu, ale nie można pominąć również wykorzystania ziarna jęczmienia w branży spożywczej i cukierniczej.
Jaki jest termin siewu jęczmienia ozimego?
Powszechnie uważano, że jęczmień wymaga długiego okresu wegetacji jesiennej. Jednak jej czas jest uzależniony od przebiegu pogody, a dokładnie od występowania wysokich temperatur. W ciągu ostatnich lat temperatura powietrza w miesiącach jesiennych była znacznie powyżej średniej dla wielolecia.
W związku z tym jęczmień ozimy bez najmniejszych problemów osiągał optymalną fazę rozwojową (koniec krzewienia) nawet przy opóźnionych siewach. Dlatego też coraz więcej gospodarstw decyduje się opóźnić siew względem agrotechnicznego terminu siewu.
Sprawdź: fazy rozwojowe zbóż
Agrotechniczny termin siewu jęczmienia ozimego
Termin siewu odmian populacyjnych jęczmienia ozimego według zaleceń jest zróżnicowany regionalnie i przypada:
- od 10 do 15 września północna i wschodnia część kraju oraz na pogórzu
- od 12 do 18 września w centralnej części Polski
- do 25 września w części zachodniej kraju
Zalecenia hodowców odmian hybrydowych zakładają opóźnienie siewu wynoszące kilka dni, ze względu na duży wigor i szybsze tempo wzrostu jesiennego tych odmian.
Wybór optymalnego terminu siewu jest trudnym zadaniem, ponieważ jego sukces zależy od przebiegu pogody w okresie jesiennym.
Korzyści z opóźnionego siewu
Opóźnienie terminu może przynieść korzyści, jeżeli w miesiącach: wrzesień-listopad wystąpią korzystne warunki do wzrostu i rozwoju roślin jęczmienia. Zbudują one odpowiednią biomasę oraz rozbudowany system korzeniowy, co pozwoli na osiągnięcie wysokiej zimotrwałości zgodnej z profilem odmiany.
Skrócenie jesiennej wegetacji ograniczy także nadmierny przyrost części nadziemnej roślin jęczmienia ozimego, a tym samym zmniejszy ryzyko występowania chorób oraz zmniejszy natężenie chorób wirusowych wynikających z obecności mszyc na początkowym etapie rozwoju. Ponadto rośliny nadmiernie rozwinięte są bardziej podatne na wymarznięcie oraz na występowanie pleśni śniegowej.
Przeczyaj również o:
Zagrożenia wynikające z opóźnionego siewu
W praktyce termin siewu należy dostosować też do ilości wilgoci zgromadzonej w glebie i związanej z nią dynamiką początkowego rozwoju. Opóźnienia mogą prowadzić do wyczerpania wilgoci glebowej związanej z brakiem opadów. Spowoduje to przedłużenie i nierównomierność wschodów – rośliny podczas jesiennej wegetacji będą miały niższe tempo wzrostu.
Może być ono dodatkowo ograniczane przez niekorzystny układ opadów i temperatury powietrza. Konsekwencją będzie nieoptymalny rozwój roślin, czyli nie zrealizują one pełnego potencjału krzewienia. Rośliny jęczmienia mogą nie osiągnąć charakterystycznej dla odmiany zimotrwałości.
Jakie są parametry siewu jęczmienia ozimego?
Siew powinien być wykonywany na głębokości 2-4 centymetrów w zależności od warunków wilgotnościowych oraz parametrów gleby, nieuzasadniony jest głębszy siew, ponieważ może znacznie utrudniać wschody. Jeżeli gleba ma dobrą wilgotność i jest dobrze przygotowana do siewu, to zasadne jest nieznacznie spłycenie siewu.
Przyjmuje się, że obsada roślin na 1m² powinna wynosić:
- 170-240 sztuk dla odmian hybrydowych
- 270-330 sztuk dla odmian populacyjnych
Optymalny termin agrotechniczny to niewątpliwie przydatna wskazówka. Decyzja o terminie siewu jest bardzo trudna i powinna być podjęta świadomie, ponieważ od niej zależy sukces uprawy.
Marcin Kaczmarek
Dział Doradztwa i Rozwoju