Fazy rozwojowe roślin - co oznacza skala BBCH i jak ją określamy?
Dominika Wolna
Fazy rozwojowe roślin określane w skali BBCH występują w wielu materiałach, z którymi mamy do czynienia na co dzień m.in. katalogach agrotechnicznych, poradnikach, a także na etykietach środków ochrony roślin. Warto wiedzieć, jak je rozpoznawać i co oznaczają dla poszczególnych gatunków roślin uprawnych.
Co oznacza skala BBCH?
Skala BBCH do określania faz rozwojowych roślin uprawnych jest wykorzystywana na terenie Unii Europejskiej. Skrót ten pochodzi z języka niemieckiego (Biologische Bundesanstalt, Bundessortenamt und Chemische Industrie). Złożoność skali sprawia, że dzięki niej możemy bardzo precyzyjnie określić, na jakim etapie wzrostu jest poszczególna roślina.
Jakie wyróżniamy fazy rozwoju roślin według skali BBCH?
Żeby dobrze przedstawić znaczenie skali BBCH, możemy podzielić ją dwojako. Główny podział skali to od 0 do 9, co wyznacza nam kluczowe etapy rozwoju rośliny. Do skali tej została dołączona jednak druga cyfra, która jeszcze bardziej precyzuje to, co obecnie dzieje się z rośliną.
W przypadku rzepaku ozimego cyfra 6 oznacza ogólne i szerzej pojęte kwitnienie, natomiast 60 to moment otwarcia pierwszych kwiatów a 69 zakończenie kwitnienia po opadnięciu wszystkich płatków. Skala kończy się na numerze 99, który oznacza całkowite zamieranie roślin i przejście nasion w stan spoczynku.
Złożoność skali (00-00) sprawia, że w poradnikach agrotechnicznych i katalogach często mamy do czynienia z uproszczonym schematem BBCH, przedstawiającym tylko kluczowe momenty wzrostu i rozwoju roślin.
Przykładowa skala BBCH
Poniżej przedstawiamy wycinek skali BBCH dla faz rozwojowych rzepaku ozimego. Fazy rozwojowe roślin mogą być podobne w przypadku niektórych roślin uprawnych, lecz należy pamiętać, że dla każdego gatunku powinna być rozpisana osobna skala.
| 0 | KIEŁKOWANIE I WSCHODY |
|---|---|
| 01 | suche nasiona |
| 02 | pęcznienie nasion |
| 03 | przemiany substancji zapasowych w nasionach |
| 04 | ukazanie się korzonka zarodkowego |
| 05 | formowanie hipokotylu |
| 06 | pojawienie się zgiętego kolanka nad powierzchnią ziemi |
| 07-09 | wzrost liścieni |
| 1 | ROZWÓJ ROZETY LIŚCIOWEJ |
|---|---|
| 10 | między liścieniami pojawia się ogonek pierwszego liścia |
| 11 | faza 2. liścia |
| 12 | faza 3. liścia |
| 13 | faza 4. liścia |
| 14-18 | fazy kolejnych liści |
| 19 | faza ponad 9 liści w rozecie |
Uproszczona skala BBCH w formie graficznej
Przykładowa forma graficzna faz BBCH zbóż.
Dlaczego warto znać i wiedzieć jak rozpoznać BBCH roślin uprawnych?
Znajomość faz BBCH ma kluczowe znaczenie m.in. przy planowaniu zabiegów agrotechnicznych. W etykietach środków ochrony roślin można znaleźć informację właśnie o tym, w której fazie stosujemy dany preparat. Dlaczego jest to ważne?
Stosowanie środków ochrony roślin w odpowiedniej fazie BBCH wpływa na ich skuteczność. Zaleca się zwalczanie agrofagów w fazie wskazanej w etykiecie produktu. Jest to bardzo ważne nie tylko z powodu skuteczności, ale również bezpieczeństwa. Szczególnie w przypadku stosowania pestycydów o długim okresie karencji w późniejszych fazach wzrostu roślin.
Należy pamiętać, że terminy agrotechniczne różnią się rok do roku. Czasami różnica ta może wynosić ponad 2 tygodnie. Każdy sezon jest inny, dlatego trudno jest szacować tempo wzrostu i rozwoju roślin, aby z góry ułożyć kalendarium stosowania środków ochrony roślin. Obserwacja z pomocą skali BBCH to najlepszy sposób na precyzyjne określanie fazy rozwojowej rośliny.
Dominika Wolna
Redakcja Osadkowski.pl