Choroby jęczmienia ozimego

Plantacje z jęczmieniem ozimym często na przedwiośniu są koloru żółtego, co wzbudza nasz niepokój. Zazwyczaj to nic groźnego. Może to być na przykład skutek braku azotu. Wynika to z tego, że jęczmień ozimy kończy fazę krzewienia już jesienią. W tym okresie tworzy mocne rozkrzewienia, które później będą pędami kłosonośnymi.

Na wyprodukowanie każdego rozkrzewienia roślina potrzebuje makroskładników, w tym azotu. Im więcej roślina wyprodukuje rozkrzewień, tym więcej azotu zużyje. Dlatego warto policzyć, ile rozkrzewień wykształcił nasz jęczmień i jak grube one są.

Ta wiedza pozwala nam wstępnie ocenić czy faktycznie mogło dojść do niedoboru azotu. Jeżeli będziemy mieć dobrze wykształconych 5-7 mocnych rozkrzewień jesienią, to właśnie może być powód żółtego koloru na plantacjach z jęczmieniem ozimym.

Choroby jęczmienia ozimego mogą być różne. W rozpoznaniu przyczyny żółknięcia jęczmienia ozimego warto odnieść się do jesieni. Jeżeli było długo ciepło, to nalot mszyc czy skoczków mógł być intensywny. To właśnie długa i ciepła jesień sprzyja nalotowi. Często przyczyną żółtego koloru jęczmienia są choroby wirusowe. Choroby wirusowe przenoszą niektóre pluskwiaki, jak również pierwotniaki.

Przykładem choroby wirusowej jęczmienia ozimego jest żółta karłowatość jęczmienia spowodowana kompleksem wirusów żółtej mozaiki jęczmienia i/lub żółtej mozaiki zbóż. Żeby mieć pewność, że to choroba wirusowa, możemy zdeformowane rośliny (które podejrzewamy, że są zawirusowane) przesłać do oceny laboratoryjnej (test serologiczny Elisa). Jest to dodatkowy koszt, ale diagnoza pozwala nam podjąć decyzję o dalszych losach uprawy jęczmienia.

Należy pamiętać, że przy silnym porażeniu jęczmień nie wytworzy źdźbeł kłosonośnych tylko płone albo ich liczba będzie zredukowana. A to bardzo mocno wpłynie na obniżenie potencjału plonotwórczego.

Najczęstszymi wirusami żółtej karłowatości jęczmienia w Polsce są:

• Barley yellow dwarf virus-MAV (BYDV-MAV)
• Barley yellow dwarf virus-PAV (BYDV-PAV)
• Cereal yellow dwarf virus-RPV (CYDV-RPV)

Nie wszystkie choroby są pochodzenia grzybowego. Mogą to być również wirozy, czyli choroby pochodzenia wirusowego, a jest ich wiele. Oprócz wyżej wspomnianej żółtej karłowatości jęczmienia może to być również żółta mozaika jęczmienia. W przypadku tej wirozy objawy widać również na liściach. Najpierw na liściach pokazują się drobne plamki. Następnie plamki się powiększają i w efekcie tworzą charakterystyczne smugi, które powodują żółknięcie liści. Warto wspomnieć, że wirus ten nie jest przenoszony przez mszyce, a przez pierwotniaka Polymyxa graminis.

Żółtą mozaikę jęczmienia wywołuje wirus:

• Barley yellow mosaic virus (BaYMV)
• Barley mild mosaic virus (BaMMV)2

Pierwotniak Polymyxa graminis przenosi również inne wirusy m.in. odglebową mozaikę zbóż i odglebową mozaikę jęczmienia. Jest on wektorem "odglebowych" wirusów zbóż. W rolnictwie najbardziej znanym pierwotniakiem jest Plasmodiophora brassicae. To właśnie ten pierwotniak powoduje kiłę kapusty w rzepaku. Dlatego tak ważna jest ochrona roślin, w tym ochrona insektycydowa.

Przyczyn pożółkniętych plantacji z jęczmieniem ozimym jest znacznie więcej. Na liściach jęczmienia ozimego już we wczesnej fazie rozwoju może wystąpić plamistość siatkowa jęczmienia czy rynchosporioza zbóż. Choroby te są charakterystyczne dla uprawy jęczmienia. W późniejszej fazie może pojawić się plamiastość liści jęczmienia, czy też askochytoza zbóż.

Wyróżniamy dwa rodzaje plamistości siatkowej – plamistość siatkowa forma net albo plamistość siatkowa forma spot. Plamistość siatkowa ma charakterystyczne objawy na liściach. Na liściach jęczmienia ozimego mogą także pojawić się rdze np. rdza żółta i rdza jęczmienia. Już od jesieni na liściach jęczmienia widoczny jest mączniak prawdziwy zbóż i traw.

Trzeba zadbać o jego skuteczne zwalczenie, ponieważ w późniejszym okresie może przejść na źdźbła. A to prosta droga do zwiększenia ryzyka wylegania jęczmienia ozimego. Mączniak prawdziwy w początkowej fazie występuje na liściach w postaci białego, watowatego nalotu. Skutecznym środkiem do zwalczania mączniaka prawdziwego jest Tern Turbo 750 EC.

W ostatnich latach bardzo często mamy problem z pałecznicą zbóż i traw. Choroba ta występuje również pod nazwą szara pleśń zbóż, choć ta nazwa jest mniej popularna. Bardzo często w artykułach pojawia się ona pod łacińską nazwą Typhula. W domyśle jest to nazwa grzybów z rodziny pałecznicowatych (rodzina Typhulaceae), wywołujących tę chorobę. Grzyby te należą do gatunku Typhula incarnata i T. ishikariensis.

Charakterystycznym objawem porażenia jęczmienia przez pałecznicę zbóż i traw są sklerocja w formie małych, drobniutkich kuleczek koloru zazwyczaj brązowego. Sklerocja łatwo namierzyć w późniejszym okresie rozwoju choroby. Po wykopaniu rośliny będą się one znajdować u podstawy źdźbła, przy węźle krzewienia, który zazwyczaj gnije.

Objawy choroby występujące na jęczmieniu ozimym możemy pomylić z niedoborami składników pokarmowych. Zazwyczaj żółknące rośliny to objaw niedoboru azotu, magnezu, manganu lub cynku. Za żółknące liście odpowiada również nieprawidłowy odczyn gleby. Zachęcam zacząć od sprawdzenia pH gleby, z racji tego, że jęczmień jest bardzo wrażliwy na niskie wartości tego parametru.

Odczyn gleby można sprawdzić przy użyciu płytki Helliga, papierka lakmusowego, pH-metru analogowego albo elektronicznego. Wynik nie będzie aż tak precyzyjny, jak po analizie w stacji chemiczno-rolniczej, ale jest to tania metoda i daje wynik od razu, czyli tu i teraz.

Jak odzyskać kolor zielony, czyli jak pokolorować jęczmień?

Jeżeli wina leży po stronie pH, to bardzo dobrym pomysłem jest zastosowanie pogłównie kredy. Dlaczego? Ponieważ kredę można zastosować również pogłównie i jest bezpieczna dla rośliny. Można do tego zabiegu użyć np. produkt HumiCalc 4.0 w dawce 250-500 kg/ha. Zazwyczaj wiosną pogłównie daje się około 350 kg/ha tego nawozu, produkt ten łatwo się rozsiewa, bo jest w formie granul.

HumiCalc 4.0 to produkt kompletny oprócz kredy i kwasów humusowych zawiera bakterie Bacillus azotofixans oraz kwas borowy. Jeżeli przyczyną są choroby grzybowe to dobieramy substancje czynne pod konkretną chorobę.

Potrzebujesz wsparcia w określeniu choroby i doborze odpowiednich środków ochrony roślin skontaktuj się z naszym doradcą agrotechnicznym lub Biurem Obsługi Klienta.

A jeżeli przyczyna stoi po stronie makro i mikroelementów, to warto zastosować siarczan magnezu wraz z bilansowanym nawozem NPK typu OSD Mineral. Możemy uzupełnić przy okazji mikroelemtny najlepiej w formie chelatu typu Afla Mikro. Gdy w nocy są spadki temperatur, dobrze jest dodać również aminokwasy np. Terra-Sorb Complex. Dawki są zależne od tego, w jakiej fazie i kondycji jest jęczmień.

Produkt OSD Mineral zawiera w składzie:

• 19,5% - N
• 20,5% - P₂O₅2
• 20,5% - K₂O
• miedź
• mangan
• molibden
• cynk
• żelazo
• bor

Alfa Mikro zawiera cynk (EDTA), miedź (EDTA), mangan (EDTA), żelazo (EDTA) oraz molibden.

Do ochrony jęczmienia można przymierzyć się zaraz po wznowieniu wegetacji i rozpocząć ją zabiegiem czyszczącym. Wszystko zależy od warunków, jakie panują na polu. Do zabiegów czyszczących używa się środków ochrony roślin oraz nawozów dolistnych, w tym miedzi systemicznej.

Od wieków siarka i miedź są stosowane fitosanitarnie w uprawach rolniczych i ogrodniczych. Pierwiastki te wykazują działanie grzybobójcze i bakteriobójcze. Zarówno miedź, jak i siarkę zawiera preparat IonBlue. Jednak jęczmień jest rośliną, która "kocha" cynk. Dlatego warto w przypadku tej uprawy zastosować preparat IonBlue Zn. Oba preparaty są bardzo uniwersalne, możne je stosować w mieszaninach z fungicydami, nawozami dolistnymi i insektycydami.

Dodatkową bardzo ważną cechą tych produktów jest obniżenie pH cieczy roboczej. Pamiętajmy, że niższe pH wpływa na poprawę efektywności i skuteczność zabiegów wielu grup środków m.in. fungicydów czy insektycydów. Miedź systemiczna krąży w roślinie i wspiera jej odporność np. przez uaktywnianie syntezy tkanek mechanicznych (ligniny).

Choroby jęczmienia ozimego to nie jedyny problem w tej uprawie, są nim również szkodniki. Jęczmień jest szczególnie narażony na atak mszyc. Wynika to z wczesnego terminu siewu. Stąd możliwość ataku ze strony szkodników jest duża.

Dodatkowo należy pamiętać, że jesienią z pól schodzi burak cukrowy i kukurydza. Więc mszyca bytująca na tych roślinach po ich skoszeniu przenosi się na inne rośliny, w tym właśnie na jęczmień ozimy. Pamiętajmy, że mszyca jest wektorem przenoszenia wirusów, dlatego tak ważne jest jej zwalczanie. Problem polega na tym, że za bardzo nie ma czym jej zwalczać w uprawie jęczmienia, szczególnie w okresie jesieni. Dlatego wspierajmy się tym, co jest dostępne na rynku.

Do zabiegów w jęczmieniu ozimym warto dodawać produkt Barrier Si-Ca, w którym zawarty jest m.in. krzem i wapń. Oba pierwiastki będą usztywniać blaszkę liściową, co pośrednio utrudnia mszycom żerowanie. Dodatkowo produkt ten będzie wzmacniać wiązki przewodzące i usztywniać źdźbła. A to zwiększa wytrzymałość mechaniczna ścian komórkowych, stąd jęczmień stanie się bardziej odporny na wyleganie.