Co warto wiedzieć o nawożeniu użytków zielonych? Wskazówki dotyczące aplikacji nawozów
Tomasz Kaźmierczak
Mineralne nawożenie użytków zielonych jest ważną częścią ich prowadzenia. Dostarcza składników pokarmowych wynoszonych z plonem biomasy – w formie zbieranego pokosu lub podczas wypasu.
Do każdego użytku zielonego należy podejść indywidualnie, wielkość dawki nawozów mineralnych należy uzależnić między innymi od rodzaju gleby, składu gatunkowego runi oraz wielu innych czynników.
Takie działanie pozwoli osiągnąć maksymalną wydajność, zachowanie wysokiej jakości i strawności paszy objętościowej. W materiale zostały zebrane najważniejsze informacje związane z nawożeniem użytków zielonych użytkowanych w sposób kośny.
Wapnowanie użytków zielonych
Podobnie jak w przypadku gruntów ornych regulacja odczynu gleby jest ważnym elementem zwiększającym jej żyzność i produktywność. Podstawą do podjęcia decyzji o wapnowaniu są badania gleby, które na trwałych użytkach zielonych powinny być wykonywane maksymalnie co 4-5 lat.
Sygnałem świadczącym o zbyt niskim odczynie gleby może być też pojawienie się roślin wskaźnikowych (preferujących niskie pH), np. szczawiu polnego, słabe brodawkowanie na korzeniach roślin motylkowych lub ich znaczny spadek udziału w runi oraz obniżenie plonu biomasy.
Procesowi zakwaszania gleby sprzyja stosowanie dużych dawek nawozów azotowych, zwłaszcza zawierających azot w formie amonowej oraz nawozów naturalnych, a w szczególności gnojowicy.
Kiedy zastosować wapno na użytkach zielonych?
Odczyn gleby, od którego wapnowanie jest wskazane, zależy przede wszystkim od rodzaju gleby:
- 4,6-5,0 gleby organiczne
- 5,1-5,5 gleby mineralne
Warto jednak podkreślić, że rośliny bobowate wymagają wyższego pH niż trawy, dlatego rekomendowany odczyn gleby przy mieszanym składzie gatunkowym powinien kształtować się na poziomie 6,0 (gleby mineralne) lub 5,1-5,5 gleby organiczne.
Wapnowanie powinno być wykonane po ostatnim pokosie i jeżeli jest to konieczne, to nawet w kolejnych latach. Dotyczy to zwłaszcza użytków zielonych, na których prowadzone jest intensywne użytkowanie – wysokie nawożenie azotem, aplikacja gnojowicy oraz 3-4 pokosy o dużej ilości biomasy.
Nawożenie użytków zielonych azotem
Azot jest podstawowym makroelementem warunkującym wysoki plon biomasy, ale również jej wartość pokarmową. Wchodzi między innymi w skład aminokwasów, z których tworzone są białka. Suma azotu zastosowanego w ciągu roku powinna rekompensować w pełni ilość wynoszoną z plonem biomasy.
Można przyjąć, że średnie zapotrzebowanie łąki 3 kośnej na azot jest w granicach 140-190 kg N na ha w ciągu sezonu wegetacyjnego. Oszacowaną dawkę N należy zmodyfikować w odniesieniu do typu gleby. Na glebach organicznych ilość aplikowanego N można zmniejszyć o 20-30%.
Rozkład nawożenia azotem
Roczna dawka azotu powinna być rozdzielona na liczbę pokosów i aplikowana po każdym z nich. Rozkład ilości wprowadzanego azotu nie jest równy, a powinien być dostosowany do ilości wyprodukowanej biomasy. Jeżeli nie wystąpią negatywne zjawiska atmosferyczne obniżające plon, to w standardowym roku można przyjąć:
- pierwszy pokos 40-50% dawki N
- drugi pokos 30-35% dawki N
- trzeci pokos 20-25% dawki N
Dawka azotu powinna być też zróżnicowana w zależności do składu gatunkowego runi. Przy dużym udziale roślin bobowatych (ponad 20%) zalecane jest stosowanie niskiego nawożenia azotem, ponieważ może ono negatywnie wpłynąć na rozwój tej grupy roślin. Rekomendowane jest obniżenie dawki N tak, aby ilość wnoszonego azotu nie przekraczała 30 kg/ha.
Nawożenie fosforem i pozostałymi składnikami
Wielkość dawki fosforu jest również zróżnicowana od typu gleby, na której założony jest użytek zielony. Gleby organiczne mają niższą zasobność w fosfor, dlatego wymagają zastosowania wyższych dawek nawozów fosforowych. Rekomendowane jest wprowadzenie od 90 do 140 kg P2O5 w zależności od liczby pokosów i zmierzonej zasobności gleby. Z kolei na glebach mineralnych dawka fosforu może być znacznie niższa ni nie przekraczać 90 kg P2O5.
Nawożenie fosforem można przeprowadzić po ostatnim pokosie jesienią lub możliwe wcześnie wiosną w jednej dawce. W przypadku konieczności zaaplikowania dużych dawek P możliwe jest rozdzielenie dawki na wskazane oba termin, z tym że dawka jesienna powinna być niższa od wiosennej.
Nawożenie potasem
Dawka nawozów potasowych jest również zróżnicowana w zależności od rodzaju gleby. Na glebach organicznych ilość aplikowanego potasu w ciągu roku może wynosić nawet 190 kg K2O na hektar, natomiast na glebach mineralnych do 120 kg K2O. Podane wartości dotyczą łąk użytkowanych intensywnie 3-4 pokosy.
Dawka potasu powinna być dzielona na kilka części i należy każdą z nich zastosować po każdym pokosie. Ilość składnika wnoszona jednorazowo nie powinna przekraczać 60-80 kg K2O/ha. Takie działanie zmniejszy ryzyko strat potasu związanego z wymywaniem oraz przenawożenia. Przejawia się ono zbyt dużą koncentracją składnika w paszy, co wpływa negatywnie na jej jakość i może wywoływać choroby u zwierząt.
Nawożenie siarką i magnezem
Ważną rolę w gospodarce azotem pełni siarka, dlatego też nie można pominąć wniesienia tego składnika w programie nawożenia TUZ. Szacuje się, że dawka siarki powinna wynosić około 25% dawki N. Źródłem siarki mogą być nawozy azotowe z siarką, ale także ALFA Siarka+, która zastosowana wczesną wiosną będzie źródłem siarki przez cały okres wegetacji.
Magnez jest kolejnym składnikiem pokarmowym, którego nie może zabraknąć w planie nawożenia. W ciągu roku na glebach organicznych jego dawka powinna kształtować się na poziomie 100-150 kg MgO, natomiast na glebach mineralnych od 50 do 100 kg MgO. Źródłem magnezu może być kizeryt, ale także wapno magnezowo-wapniowe.
Zbilansowane nawożenie TUZ należy bezwzględnie dostosować do rodzaju gleby, składu gatunkowego gleby oraz sposobu użytkowania. Na sukces w postaci dużej ilości biomasy, o dobrej jakości, składa się wiele czynników w tym racjonalne i świadome stosowanie nawozów mineralnych.
Tomasz Kaźmierczak
Dział Doradztwa i Rozwoju
