Nawożenie rzepaku azotem - jak ustalić odpowiednie dawki azotu?

Zbyt niskie zaopatrzenie roślin w azot ograniczy rozwój rozety, nadmiar azotu natomiast stymuluje wzrost liczby i powierzchni liści, jednocześnie ograniczając wielkość systemu korzeniowego — zjawisko to jest niekorzystne zarówno dla przezimowania, jak i możliwości plonotwórczych.

Bardzo ważne jest też podanie azotu w odpowiednim momencie, wtedy kiedy rośliny najbardziej tego potrzebują. Pierwszym okresem krytycznym jest jesień i budowa rozety.

Przy braku nawożenia azotem na słomę (która może uwstecznić nawet 50-60 kg N) i nieuwzględnieniu tej ilości przy nawożeniu startowym, na rzepakach sianych w optymalnym terminie już w połowie października na roślinach rzepaku mogą wystąpić objawy niedoboru azotu.

W takim przypadku warto podać pogłównie ok 30-40 kg N/ha, najlepiej w nawozach zawierających azot amonowy (siarczan amonu, fosforan amonu lub RSM). Forma saletrzana może powodować zbyt duże uwodnienie tkanek i większą wrażliwość na mróz.

Na początek zakładamy wysokość plonu, pod którą ustalamy zapotrzebowanie, szacuje się, że na wytworzenie 1 tony nasion rośliny rzepaku ozimego pobiorą ok. 50-60 kg (przy plonie 4 t/ha, zapotrzebowanie wynosi ok. 200-240 kg N).

Zapotrzebowanie rzepaku na azot zależy też od typu gleby. Podczas obliczania dawki azotu wylicza się korektę ze względu na azot mineralny — czyli przewidywaną ilość azotu, która zostanie uwolniona na drodze mineralizacji (od 20 kg na glebach lekkich i piaszczystych do 60 kg na glebach torfowych).

Szacujemy też ilość azotu pobranego jesienią, w zależności od terminu siewu rzepaku, obsady, ilości wykształconych przez roślinę liści. Przyjmuje się, że prawidłowo rozwinięty rzepak jesienią pobierze ok. 100 kg azotu.

Jesienią możemy zastosować również stabilizator azotu, który efektywniej pozwoli wykorzystać dostępny azot dzięki czemu rośliny będą mogły z niego skorzystać w kluczowym etapie rozwoju, kiedy jeszcze nie będzie możliwe wiosenne nawożenie azotem. Więcej o stosowaniu preparatu N-lock Pro jesienią znajdziecie w artykule - Jak zatrzymać azot w glebie.

Pogoda w okresie zimowego spoczynku też będzie miała wpływ na ilość pobranych składników przez rośliny i ustalanie dawek na wiosnę. Jeśli będzie ciepły listopad i grudzień, to część azotu z puli materii organicznej znajdującej się w glebie zostanie uwolniona i pobrana przez rośliny.

Dodatkowo, jeśli pogoda jest mokra i deszczowa, część azotu azotanowego zostanie wymyta z górnej warstwy gleby, zwłaszcza na lekkich stanowiskach. W takim przypadku rzepak może mieć na wiosnę mniej składnika w glebie i konieczne będzie zwiększenie nawożenia mineralnego na wiosnę.

Opóźnienia pierwszej dawki azotu, zwłaszcza w przypadku wystąpienia objawów niedoborów, kiedy rośliny wchodzą w okres intensywnego wzrostu wiosennego, powoduje znaczący spadek plonu. Uruchamia się fizjologiczny mechanizm, w którym roślina dąży do wydania plonu. Cała energia rośliny zostaje skierowana na wzrost pędu głównego i przyspieszenie kwitnienia.

Zbyt późny termin stosowania nawozów azotowych w drugiej dawce powoduje natomiast wzrost zawartości tego składnika w liściach co zakłóca naturalny rytm wegetacji - przedłuża się okres wzrostu wegetatywnego, a opóźnia termin kwitnienia. Przyjmuje się, że najpóźniej na miesiąc przed kwitnieniem, czyli do początku kwietnia podaje się ostatnią dawkę azotu.

Nie ma efektywnego wykorzystana azotu bez siarki

Nawożenie rzepaku ozimego nie tylko azotem - siarka ma bardzo duże znaczenie w syntezie tłuszczów w nasionach, wchodzi w skład aminokwasów siarkowych budujących białka. Nie można mówić o efektywnym wykorzystaniu azotu z nawozów bez siarki. Przyjmuje się, że wysokość nawożenia siarką powinna wynosić 1/3 nawożenia mineralnego azotem. Przy dawce 150 kg N/ha trzeba zastosować 50 kg S/ha.

Jaki nawóz siarkowy wybrać?

Będzie to zależało od pH gleby, na stanowiskach o wysokim pH dobrym wyborem będą nawozy o silnym działaniu zakwaszającym jak siarczan amonu.

Natomiast przypadku pH <6 i na glebach piaszczystych korzystniej jest wybrać siarkę w postaci siarczanu magnezu czy siarczanu wapnia np. Alfa Potas, który dodatkowo zawiera 37% potasu w formie siarczanu potasu. Siarka w trzech formach o różnym czasie rozkładu zapewnia dostęp tego składnika dla roślin przez cały okres wegetacji, bez niepotrzebnych strat w wyniku wypłukania.