logo
Aby w pełni i bezpiecznie korzystać z portalu Osadkowski.pl, zaktualizuj swoją przeglądarkę
Twoja wersja przeglądarki może niepoprawnie wyświetlać treści portalu Osadkowski.pl i nie daje gwarancji bezpieczeństwa.
Pobierz najnowszą wersję przeglądarki: Google ChromeFirefoxMicrosoft EdgeOpera
Jeśli używasz Safari na urządzeniach Mac, iPhone lub iPad, zaktualizuj system operacyjny swojego urządzenia. Zobacz instrukcję
skip to content

Wsparcie doradców

+48 71 691 11 00bok@osadkowski.pl

Nawożenie rzepaku azotem - jak ustalić odpowiednie dawki azotu?

Małgorzata Hereda

Azot jest głównym czynnikiem plonotwórczym, ale precyzyjna strategia nawożenia azotem rzepaku wymaga bardzo dobrej znajomości stanowiska i procesów zachodzących w glebie i w roślinie. Rośliny optymalnie odżywione azotem wytwarzają większą rozetę liściową oraz większą liczbę zawiązków pędów bocznych.

Nawożenie rzepaku azotem

Optymalne nawożenie rzepaku ozimego azotem

Zbyt niskie zaopatrzenie roślin w azot ograniczy rozwój rozety, nadmiar azotu natomiast stymuluje wzrost liczby i powierzchni liści, jednocześnie ograniczając wielkość systemu korzeniowego — zjawisko to jest niekorzystne zarówno dla przezimowania, jak i możliwości plonotwórczych.

Bardzo ważne jest też podanie azotu w odpowiednim momencie, wtedy kiedy rośliny najbardziej tego potrzebują. Pierwszym okresem krytycznym jest jesień i budowa rozety.

Przy braku nawożenia azotem na słomę (która może uwstecznić nawet 50-60 kg N) i nieuwzględnieniu tej ilości przy nawożeniu startowym, na rzepakach sianych w optymalnym terminie już w połowie października na roślinach rzepaku mogą wystąpić objawy niedoboru azotu.

W takim przypadku warto podać pogłównie ok 30-40 kg N/ha, najlepiej w nawozach zawierających azot amonowy (siarczan amonu, fosforan amonu lub RSM). Forma saletrzana może powodować zbyt duże uwodnienie tkanek i większą wrażliwość na mróz.

Jak ustalić dawkę nawożenia azotowego na wiosnę?

Na początek zakładamy wysokość plonu, pod którą ustalamy zapotrzebowanie, szacuje się, że na wytworzenie 1 tony nasion rośliny rzepaku ozimego pobiorą ok. 50-60 kg (przy plonie 4 t/ha, zapotrzebowanie wynosi ok. 200-240 kg N).

Zapotrzebowanie rzepaku na azot zależy też od typu gleby. Podczas obliczania dawki azotu wylicza się korektę ze względu na azot mineralny — czyli przewidywaną ilość azotu, która zostanie uwolniona na drodze mineralizacji (od 20 kg na glebach lekkich i piaszczystych do 60 kg na glebach torfowych).

Szacujemy też ilość azotu pobranego jesienią, w zależności od terminu siewu rzepaku, obsady, ilości wykształconych przez roślinę liści. Przyjmuje się, że prawidłowo rozwinięty rzepak jesienią pobierze ok. 100 kg azotu.

Jesienią możemy zastosować również stabilizator azotu, który efektywniej pozwoli wykorzystać dostępny azot dzięki czemu rośliny będą mogły z niego skorzystać w kluczowym etapie rozwoju, kiedy jeszcze nie będzie możliwe wiosenne nawożenie azotem. Więcej o stosowaniu preparatu N-lock Pro jesienią znajdziecie w artykule - Jak zatrzymać azot w glebie.

Pogoda w okresie zimowego spoczynku też będzie miała wpływ na ilość pobranych składników przez rośliny i ustalanie dawek na wiosnę. Jeśli będzie ciepły listopad i grudzień, to część azotu z puli materii organicznej znajdującej się w glebie zostanie uwolniona i pobrana przez rośliny.

Dodatkowo, jeśli pogoda jest mokra i deszczowa, część azotu azotanowego zostanie wymyta z górnej warstwy gleby, zwłaszcza na lekkich stanowiskach. W takim przypadku rzepak może mieć na wiosnę mniej składnika w glebie i konieczne będzie zwiększenie nawożenia mineralnego na wiosnę.

Kiedy zastosować pierwszą i drugą dawkę azotu w rzepaku ozimym?

Aktualnie od 8 lutego 2023 roku po zmianach obowiązuje elastyczny termin stosowania nawozów azotowych uzależniony do warunków pogodowych. Szczegóły w rozporządzeniu Rady Ministrów dnia 31 stycznia 2023 r. w sprawie "Programu działań mających na celu zmniejszenie zanieczyszczenia wód azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych oraz zapobieganie dalszemu zanieczyszczaniu".

Opóźnienia pierwszej dawki azotu, zwłaszcza w przypadku wystąpienia objawów niedoborów, kiedy rośliny wchodzą w okres intensywnego wzrostu wiosennego, powoduje znaczący spadek plonu. Uruchamia się fizjologiczny mechanizm, w którym roślina dąży do wydania plonu. Cała energia rośliny zostaje skierowana na wzrost pędu głównego i przyspieszenie kwitnienia.

Zbyt późny termin stosowania nawozów azotowych w drugiej dawce powoduje natomiast wzrost zawartości tego składnika w liściach co zakłóca naturalny rytm wegetacji - przedłuża się okres wzrostu wegetatywnego, a opóźnia termin kwitnienia. Przyjmuje się, że najpóźniej na miesiąc przed kwitnieniem, czyli do początku kwietnia podaje się ostatnią dawkę azotu.

  • Objaw niedoboru siarki na liściu rzepaku
    Objawy niedoboru siarki na liściu rzepaku

Nie ma efektywnego wykorzystana azotu bez siarki

Nawożenie rzepaku ozimego nie tylko azotem - siarka ma bardzo duże znaczenie w syntezie tłuszczów w nasionach, wchodzi w skład aminokwasów siarkowych budujących białka. Nie można mówić o efektywnym wykorzystaniu azotu z nawozów bez siarki. Przyjmuje się, że wysokość nawożenia siarką powinna wynosić 1/3 nawożenia mineralnego azotem. Przy dawce 150 kg N/ha trzeba zastosować 50 kg S/ha.

Jaki nawóz siarkowy wybrać?

Będzie to zależało od pH gleby, na stanowiskach o wysokim pH dobrym wyborem będą nawozy o silnym działaniu zakwaszającym jak siarczan amonu.

Natomiast przypadku pH <6 i na glebach piaszczystych korzystniej jest wybrać siarkę w postaci siarczanu magnezu czy siarczanu wapnia np. Alfa Potas, który dodatkowo zawiera 37% potasu w formie siarczanu potasu. Siarka w trzech formach o różnym czasie rozkładu zapewnia dostęp tego składnika dla roślin przez cały okres wegetacji, bez niepotrzebnych strat w wyniku wypłukania.

Małgorzata Hereda

Dział Doradztwa i Rozwoju

Warto przeczytać