Omacnica prosowianka coraz większym zagrożeniem w uprawie kukurydzy

Szkodnik należy do rzędu motyli, więc osobnik dorosły nie powoduje uszkodzeń rośliny uprawnej. Formą powodującą straty w uprawie jest larwa, której ciało ma barwę od kremowej do bladoróżowej z umieszczonymi na całym ciele ciemniejszymi punktami.

Podczas sezonu wegetacyjnego występuje jedno pokolenie szkodnika. Zimują larwy w resztkach pożniwnych – najczęściej u nasady łodygi. W glebie dochodzi do przepoczwarczenia, pierwsze motyle można zaobserwować już na początku czerwca.

Uszkodzenia powodowane przez omacnicę prosowiankę

Larwa niestety może uszkadzać wszystkie części roślin, jednak najczęściej są to kolba i łodyga. Na nich najczęściej widoczne są efekty żerowania i ich uszkodzenie ma największy wpływ na straty w plonie.

Larwa uszkadza liście okrywowe kolby i wygryza tworzące się ziarniaki oraz przegryza się do osadki. Sam żer nie powoduje dużych strat w plonie ziarna. Jednak jego miejsce jest naturalnym otworem, przez który dochodzi do infekcji grzybami chorobotwórczymi. Najniebezpieczniejsza jest infekcja Fusarium, która przede wszystkim obniża jakość plonu, powodując jego zanieczyszczenie mykotoksynami.

Żer prowadzony jest także wewnątrz łodygi. W efekcie tego traci ona swoją sztywność, co prowadzi do jej złamania. Jest to objaw bardzo charakterystyczny, który widoczny jest bez konieczności szczegółowej lustracji roślin.

W momencie zaobserwowania uszkodzeń jest już często za późno na zmniejszenie ich skali. Jest to jednak jasny sygnał, że jest konieczne przeprowadzenie zabiegów pozwalających na ograniczenie liczebności szkodnika w przyszłości.

Larwy zimują najczęściej wewnątrz łodyg u ich nasady. Zniszczenie miejsca zimowania przy pomocy zabiegów agrotechnicznych jest dostępną dla wszystkich rolników metodą zmniejszania zagrożenia ze strony omacnicy prosowianki. Dlatego bardzo ważne jest dokładne rozdrobnienie resztek pożniwnych po zbiorze np. przy pomocy mulczera.

W celu przyspieszenia rozkładu resztek pożniwnych, których w przypadku zbioru kukurydzy na ziarno pozostaje bardzo duża ilość, rekomendowane jest zastosowanie Convert SL w dawce od 1 do 1,5 l/ha. Kolejnym krokiem jest ich równomierne wymieszanie z glebą – do szybkiego rozkładu dochodzi przy dobrej dostępności powietrza i wilgoci. Zbytnie skumulowanie resztek w jednej warstwie gleby może prowadzić do ich gnicia, co jest niekorzystne.

W zwalczaniu szkodnika pomocne mogą być również biologiczne środki ochrony roślin. Ich oferta jest dość mocno ograniczona, ale istnieje możliwość wykorzystania do tego celu produktów zawierających szczep bakterii z rodzaju Bacillus.

Wielkość uszkodzeń powodowanych przez omacnicę może zostać również zmniejszona przez zastosowanie kruszynka. Jest to niewielkich rozmiarów błonkówka, której larwa rozwija się w jaju omacnicy.

Do podjęcia decyzji pomocne będą dwie obserwacje. Pomogą one określić presję, która może wystąpić lub rzeczywisty poziom zagrożenia w danym sezonie wegetacyjnym.

W decyzji o zabiegu ważna jest historia pola

Zasadność zabiegu środkami ochrony roślin można ocenić na podstawie uprawy kukurydzy w danym stanowisku w przeszłości. Jeżeli historycznie odsetek roślin uszkodzonych przekraczał:

• 15% w przypadku uprawy na ziarno
• 30% w uprawie kukurydzy na kiszonkę

To niezbędne jest wykonanie zabiegu owadobójczego.

Ocena obecności jaj na liściach

Jeżeli na 100 roślinach kukurydzy zostanie stwierdzone więcej niż 6 złóż jaj, to również zabieg chemiczny jest ekonomicznie uzasadniony.

Celem zabiegu chemicznego jest eliminacja żerujących larw. Przy wyborze optymalnego terminu zabiegu pomocny jest monitoring. Może być on prowadzony przy pomocy pułapek świetlnych, feromonowych oraz obserwacji złóż jaj.

Stosowanie środków owadobójczych jest niestety utrudnione, ponieważ zabieg powinien być wykonywany w wysokiej fazie rozwojowej kukurydzy – rośliny są wysokie. W takiej sytuacji można go wykonać tylko opryskiwaczem szczudłowym, który nie jest dostępny w większości gospodarstw.

Na początku 2025 roku było zarejestrowanych 57 insektycydów, z czego jeden mikrobiologiczny. Pozostałe zawierały takie substancje czynne jak:

• acetamipryd
• acetamipryd + lamda-cyhalotrynę
• chlorantraniliprol
• lamda-cyhalotrynę
• spinosad
• tebufenozyd
• flupyradifuron + delatmetrynę