ABC jesiennego nawożenia zbóż ozimych - czym nawozić przed siewem?

Rośliny zbóż do prawidłowego rozwoju potrzebują stałego dostępu do odpowiedniej ilości składników pokarmowych. Nawożenie zbóż ozimych jesienią oraz wiosną uznawane jest za jeden z najsilniej działających czynników plonotwórczych.

Aby najlepiej wykorzystać możliwości uprawianej rośliny i uzyskać duży plon o odpowiedniej jakości, należy poznać wymagania potrzebne na wyprodukowanie 1 t plonu ziarna z odpowiednią ilością słomy. Kolejnym bardzo ważnym czynnikiem niezbędnym do zaplanowania prawidłowego nawożenia jest znajomość zasobności gleby w niezbędne składniki pokarmowe.

Nawożenie fosforem i potasem

Spośród zbóż ozimych największe wymagania zarówno glebowe, jak i pokarmowe ma pszenica, nieco mniejsze jęczmień, pszenżyto, a najmniejsze żyto. Najkorzystniejszy stosunek N : P₂O₅ : K₂O pod zboża ozime wynosi:

1 : 0,85-1 : 1-1,2

Na glebach o wysokiej zasobności w fosfor i potas możemy zastosować mniejsze dawki tych składników, a na ubogich w te składniki dawki nawozów fosforowych i potasowych należy odpowiednio zwiększyć. 

Pszenica ozima powinna rozpocząć krzewienie w trakcie jesiennego rozwoju. Rozkrzewienia z tego okresu są mocniejsze i wnoszą wyższy potencjał plonowania od tych, które rozwijają się wiosną. Ponadto na początku fazy krzewienia rośliny intensywnie rozbudowują system korzeniowy, a dzięki temu zwiększają swoją odporność na okresowe susze, poprawiają zaopatrzenie w wodę i składniki pokarmowe oraz szybciej się regenerują.

Najważniejszym składnikiem pokarmowym potrzebnym do jego prawidłowego rozwoju jest fosfor (P). Korzenie wykazują silny tropizm w jego kierunku, dlatego bardzo ważne jest dostarczenie tego pierwiastka już na samym początku wegetacji i dobre wymieszanie go w podłożu. Przyswajalność składników pokarmowych, zwłaszcza fosforu, zależy od odczynu gleby. Przy pH <5,5 fosfor uwstecznia się, tworząc trwałe połączenia z jonami glinu, żelaza i manganu, przy pH >7,2 natomiast łączy się z wapniem, tworząc fosforany wapnia. Zapotrzebowanie roślin na ten składnik w postaci P₂O₅ na 1 tonę plonu głównego wynosi 9–13 kg.

Kolejnym, niezbędnym już od samego początku wegetacji składnikiem jest potas (K). Pierwiastek ten oddziałuje na gospodarkę wodną, przez co wpływa na przezimowanie i zwiększa odporność na suszę. Przy jego niedoborach zakłócony zostaje metabolizm, zmniejsza się zawartość białka i gromadzą się wolne aminokwasy, które są bezpośrednią pożywką dla patogenów (zwłaszcza grzybów chorobotwórczych).

Rośliny mają zwiędły pokrój, a na brzegach liścia mogą pojawiać się chlorozy. Zapotrzebowanie na K₂O na 1 t ziarna wynosi 16–24 kg. Nawóz najlepiej zastosować przed siewem jesienią. W przypadku konieczności wprowadzenia większych jego ilości (przy bardzo niskich zasobnościach) zaleca się podzielenie dawki P i K na jesienną i wiosenną. Przy dużej zawartości fosforu i potasu w glebie wprowadzamy ok. 30% wyznaczonej ilości.

Azot jest głównym czynnikiem plonotwórczym, jednak jego stosowanie w okresie jesiennym powinno być mocno wyważone. Duża podaż tego pierwiastka może powodować słabszy rozwój systemu korzeniowego, nadmierne uwodnienie soku komórkowego w tkankach, a co za tym idzie gorsze przezimowanie. 20-30 kg/ha azotu wprowadzamy tylko wtedy, gdy przedplonem było wysoko plonujące zboże i nie stosowano wysokich jego dawek.

Spośród pierwiastków drugoplanowych największą rolę jesienią odgrywają magnez (Mg) i siarka (S). Nawożenie siarką wpływa na lepsze pobieranie i przetwarzanie azotu w roślinie. Niestety jej ilość w polskich glebach jest bardzo niska ze względu na łatwość jej wymywania. Dodatkowo wszystkie nawozy ją zawierające mocno zakwaszają glebę. Idealnym rozwiązaniem jest nawóz AgroSulCa mający w składzie 17% S i 30% CaO – ilość odpowiednią do zneutralizowania zakwaszającego działania siarki.

Spośród nawozów siarkowych, warto zwrócić uwagę również na najnowszą propozycję, czyli nawóz granulowany Alfa Siarka+, który w swoim składzie oprócz naturalnej i łatwo dostępnej dla roślin siarki (90% S), zawiera również bakterie Bacillus Vallismortis. Bakterie te przyśpieszają proces utleniania siarki i zapewniają dostępność tego mobilnego składnika narażonego na straty przez cały sezon wegetacji. Dodatkowo bentonit zapewnia szybki rozkład granul nawet w glebie o niskiej wilgotności.

Jeśli chodzi o jesienne niedobory magnezu, zboża są rośliną wskaźnikową. Pierwsze objawy występują w fazie 2-3 liści i znikają w późniejszych fazach rozwojowych. Wynika to bezpośrednio z budowy systemu korzeniowego. Najpierw rozwija się on płytko w wierzchniej warstwie gleby, dopiero na początku fazy krzewienia następuje intensywny rozwój w głąb profilu glebowego.

Magnez jest m.in. składnikiem chlorofilu, a jego niedobór może powodować zakłócenia w procesie fotosyntezy. Nawożenie tym pierwiastkiem na glebach o niskich zasobnościach najlepiej łączyć z wapnowaniem, wybierając nawozy wapniowo-magnezowe takie jak np. węglanowy Agrodol 30% CaO i 20% MgO.

Dobrze zbilansowane nawożenie NPK to odpowiednio rozwinięty system wiązkowy zbóż, który sprzyja krzewieniu się roślin.

Wybór odpowiedniego nawozu pod zboża nie jest łatwy, bo na rynku pojawia się coraz więcej produktów. Daje to nowe możliwości dobrania technologii nawożenia uwzględniającego zawartość składników na danym polu, ale też utrudnia podejmowanie decyzji.

Najlepszy nawóz pod zboża to taki, który pokryje zapotrzebowanie pokarmowe na wszystkie niezbędne składniki. Warto sięgać po podstawowe nawozy wieloskładnikowe:

• Polifoska Plon Plus
• Alfa Suprofos

Uzupełniając pozostałe składniki dodatkowymi nawozami mikro- i makroelementowymi. Wybierając nawóz NPK, zwróć uwagę na proporcje poszczególnych makroskładników oraz ich formę.

Kiedy wapnować przed siewem?

W trakcie jesiennego nawożenia zbóż ozimych nie wolno zapominać o zapewnieniu prawidłowego pH. Najlepszy czas na wapnowanie gleby jest jeszcze przed siewem roślin. Szczególnie wtedy, kiedy chcemy wprowadzić do niej duże ilości nawozów wapniowych, gdy w znacznym stopniu nie mamy uregulowanego odczynu.

Wapnowanie gleby najlepiej wykonać w trakcie suchego dnia, aby wapno dobrze rozprowadziło się i później równomiernie wymieszało z glebą. Po siewie możemy zastosować wapnowanie interwencyjne. Jeśli planujesz wykorzystanie nawozów naturalnych lub wysokie dawki nawozów NPK, odkwaszanie gleby lepiej wykonać sezon wcześniej przed rośliną przedplonową.

Żeby wapnowanie było efektywne, należy sięgać po nawozy wapniowe wysokiej jakości np. Agrodol lub Nordkalk Standard Cal w przypadku wapna sypkiego, czy też Atrigran Alfa, jeśli sięgamy po wapno granulowane.

Wartość nawozowa resztek roślinnych

Słoma jest cennym źródłem składników pokarmowych. O tym, jak efektywnie wykorzystać składniki pokarmowe z rozkładu resztek pożniwnych, ale też o ograniczaniu rozwoju groźnych chorób zimujących w tych resztkach.