Choroby zbóż w okresach T1, T2 i T3

Zaleca się przestrzeganie kilku praktycznych sposobów monitoringu:

• Regularne kontrola pól: Systematyczne ocena stanu zdrowotnego roślin pozwala na wczesne wykrycie objawów chorób. W celu ułatwienia identyfikacji patogenów można posłużyć się podstawowym narzędziem, jakim jest lupa
• Konsultacja z doradcą agrotechnicznym: Współpraca z naszymi doradcami pozwala na opracowanie odpowiedniej strategii ochrony roślin
• Analiza progów szkodliwości: Określenie momentu, w którym interwencja jest konieczna, aby uniknąć niepotrzebnych zabiegów ochronnych.

Bakterie, wirusy i grzyby są głównymi czynnikami patogennymi, które powodują choroby zbóż, stanowiąc zagrożenie dla plonów i jakości upraw.

Choroby wirusowe

• Żółta karłowatość jęczmienia — jest to jedna z najważniejszych chorób jęczmienia ozimego. Wywoływana jest przez wirusy, które przenoszone są przez mszyce. Prowadzi do zahamowania wzrostu roślin, żółknięcia liści i obniżenia plonów.
• Odglebowa mozaika zbóż — choroba pojawia się na różnych gatunkach zbóż. W Polsce jest dosyć rzadko spotykana. Nie prowadzi również do wysokich strat w plonie.

Choroby bakteryjne

• Bakteryjne czernienie pszenic — choroba wywoływana przez Xanthomonas translucens pv. translucens. Jest to najważniejsza choroba bakteryjna, która atakuje pszenicę i może doprowadzić do 40% strat w plonie. Niestety nie istnieje skuteczne rozwiązanie fungicydowe. Jedyną metodą walki z nią jest uprawa odpornych odmian.

W okresie T1 w uprawach zbóż kluczowe jest zwalczanie chorób grzybowych, które mogą znacząco wpłynąć na plonowanie roślin. Ochrona zbóż w początkowym okresie rozwoju wiosennego zbóż to najważniejszy zabieg fungicydowy w uprawie. Do najczęściej występujących chorób w tym czasie należą:

• Mączniak prawdziwy zbóż i traw: jedna z najczęściej występujących chorób zbóż. Szkodliwość mączniaka wynika z ograniczenia powierzchni asymilacji liści, co prowadzi do redukcji wielkości kłosa i MTZ. Typowe objawy mącznika to łatwy do rozpoznania biały watowaty nalot na liściach
• Łamliwość źdźbła: jest to jedna z najważniejszych chorób podstawy źdźbła zwanych chorobami podsuszkowymi. Jej występowanie prowadzi do zakłócenia przewodzenia pomiędzy korzeniem a częścią nadziemną, osłabienia źdźbła, jego wylegania oraz zmniejszenia plonu. Pierwsze objawy można zaobserwować już jesienią w postaci plam w kształcie soczewki. Z czasem plamy stają się jaśniejsze i większe osiągając długość nawet do 2-4cm
• Fuzaryjna zgorzel podstawy źdźbła: Jest to również, podobnie jak łamliwość źdźbła jedna z chorób podsuszkowych. Objawami tej choroby są: brunatnienie korzeni oraz drobne plamki na podstawie źdźbła, które stopniowo się powiększają Porażenie korzeni i podstawy źdźbła powoduje częściowe a pod koniec wegetacji całkowite odcięcie przewodzenia wody oraz składników pokarmowych między korzeniami a źdźbłem.

Jak chronić zboża w okresie T1?

Aby skutecznie chronić zboża przed tymi chorobami, zaleca się wykonanie zabiegu fungicydowego w terminie T1, który przypada na fazę BBCH 31–32 (pierwsze i drugie kolanko). W tej fazie rozwoju rośliny są szczególnie wrażliwe na infekcje grzybowe.

Wybór odpowiednich fungicydów jest kluczowy. Do niedawna jedną z najbardziej popularnych substancji stosowanych w ochronie T1 był prochloraz. Po jego wycofaniu wciąż możemy korzystać z substancji o nazwie cyprodynil zawartej w preparacie Unix 75 WG. Zapewnia nam to wystarczającą ochronę pod kątem łamliwości podstawy źdźbła a wsparcie protiokonazolu oraz metrafenonu zapewni nam ochronę przeciw fuzaryjnej zgorzeli podstawy źdźbła, oraz przeciw mączniakowi prawdziwemu.

Jednym z największych wyzwań w okresie stosowania zabiegu T1 są niskie wczesno wiosenne temperatury. Fungicydy np. z grupy triazoli wymagają temperatur powyżej 10°C. Dobrym sposobem radzenia sobie z tym problemem jest zastosowanie preparatu mikrobiologicznego Arcton WG, który buduje system odporności roślin uprawnych, zwiększa odporność na choroby grzybowe w okresie T1 i jest elastyczny w stosowaniu w niskich temperaturach.

W okresie T2 (czyli podczas fazy liścia flagowego) uprawy mogą być narażone na różne choroby, które mogą znacząco wpłynąć na plon i jakość ziarna. W tym czasie najczęściej występują takie choroby jak:

• Rdza żółta i rdza brunatna: Jest to jedna z najczęściej występujących chorób okresie T2. Rdza może atakować liście, łodygi i kłosy, powodując osłabienie rośliny i zmniejszenie plonów. Możemy wyróżnić przede wszystkim rdzę żółtą i rdzę brunatną. Objawami są żółte, pomarańczowe lub brunatne podłużne, lub okrągłe wypukłe poduszeczki, wielkości 1-2 mm występujące na blaszkach liściowych
• Brunatna plamistość liści zbóż (DTR): Objawia się brązowymi plamami na liściach, które mogą prowadzić do ich przedwczesnego obumierania. Wczesne wykrycie i zastosowanie odpowiednich fungicydów jest kluczowe dla ograniczenia strat.
• Septoriozę paskowaną liści pszenicy: Charakteryzuje się pojawieniem się małych jasnozielonych lub żółtych podłużnych plam, które szybko ciemnieją. Plamy z czasem powiększają się, przez co porażenie zmniejsza powierzchnię asymilacyjną liści, co prowadzi do skrócenia kłosa oraz obniżenia MTZ.

Jak chronić zboża w okresie T2?

Zabieg T2 powinien być wykonany, gdy liść flagowy jest w pełni rozwinięty, ale przed fazą kłoszenia się. Taki termin zapewnia najlepszą ochronę liścia flagowego przed rozwojem chorób. Odpowiedni dobór preparatów zapewni maksymalną efektywność ochrony roślin.

W ochronie upraw przed rdzą czy septoriozą warto zwrócić uwagę na produkty zawierające substancje czynne takie jak triazole (protiokonazol, mefentriflukonazol), strobiluryny (azoksystrobina) czy SDHI (benzowindyflupyr - Solatenol). Zastosowanie preparatu Elatus Plus w dawce 0,5 l/ha zawierającego w swoim składzie Solatenol w połączeniu z preparatem Vitissimo (mefentriflukonazol - Revisol) w dawce 1 l/ha zapewni nam ochronę nawet do 50 dni dzięki unikatowej ochronie dwóch najnowszych substancji z grupy SDHI i triazoli.

Okres T3 w rozwoju roślin zbóż obejmuje pełnię kłoszenia, to moment szczególnie krytyczny dla zdrowia roślin. W tej fazie rozwoju roślin występuje zwiększone ryzyko infekcji grzybowych zwłaszcza kłosa, które mogą poważnie wpłynąć na plony.

Najczęstsze choroby zbóż, które mogą występować w tym okresie to:

• Fuzarioza kłosów: jest jedną z najgroźniejszych chorób zbóż. Występuję głównie w gęstym łanie, w warunkach wysokiej wilgotności powietrza. Choroba powoduje obniżenie MTZ oraz nagromadzenie w ziarnach mykotoksyn. Można ją zaobserwować już pod koniec kwitnienia. Najczęściej pojawia się w fazie dojrzałości mlecznej ziarna. Cechą charakterystyczną jest bielenie z lekko różową poświatą całych kłosów lub poszczególnych pięterek w kłosie.
• Septorioza plew: Największe znaczenie ma pod koniec wegetacji, gdyż ogranicza powierzchnię asymilacyjną plew. Patogen atakuje nie tylko plewy, ale również liście pszenicy i pszenżyta. Przy silnym porażeniu septorioza plew powoduje zmniejszenie MTZ. Można ją rozpoznać przez występowanie pojedynczych soczewkowatych plamek. Wokół nich powstaje chlorotyczna, wąska obwódka. Po pewnym czasie plamy stają się coraz większe a na jasnobrązowych plamach można dostrzec mało wyraźne piknidia.
• Czerń zbóż: Choroba o małym bezpośrednim znaczeniu dla plonu, ponieważ pojawia się na kłosach pod koniec wegetacji roślin. Grzyb nie ma aż tak szkodliwego wpływu na wysokość plonu, jak np. fuzarioza, ale może być źródłem toksycznych metabolitów i obniżać jakość ziarna. Chorobę można rozpoznać po charakterystycznych czarnych plamach. Przy silnym porażeniu grzyby mogą doprowadzić do łamania się dokłosia.

Jak chronić zboża w okresie T3?

Zbieg T3 w zbożach powinien być przeprowadzony w fazie od początku do końca kłoszenia (BBCH 50-55) lub w pełni kwitnienia pszenicy (BBCH 63-65). W tym czasie kłosy są najbardziej narażone na infekcje grzybowe. Zabieg najlepiej wykonać w suchych i ciepłych warunkach, ale nie w monecie występowania suszy na polu.

W ochronie kłosa warto zastosować preparaty z grupy triazoli, które są skuteczne przeciwko fuzariozie i septoriozie. Do najczęściej praktykowanych metod ochrony zalicza się stosownie połowy dawek dwóch substancji z grupy traiazoli: tebukonazol (Syrius 250 EW) w dawce 0,5 l/ha i metkonazol (Sierra 60SL) w dawce 0,5 l/ha.