Wapno pod kukurydzę: jakie wybrać i kiedy wapnować kukurydzę?

Ponad 90% obszaru kraju zajmują gleby polodowcowe, lekkie i bardzo lekkie, wytworzone z kwaśnych skał osadowych, przyniesionych przez lodowce z terenu Skandynawii. Wapnowanie stanowiska pod uprawę kukurydzy ma dwa zasadnicze cele. Pierwszy to zmniejszenie toksycznego glinu, drugi to zwiększenie ilości przyswajalnego fosforu. W poniższym artykule omówimy znaczenie wapnowania, optymalny czas przeprowadzenia zabiegu, wskazówki dotyczące odpowiedniego doboru nawozów wapniowych i metod ich aplikacji.

W środowisku kwaśnym nie jesteśmy w stanie zabezpieczyć potrzeb pokarmowych kukurydzy. Nie pomoże nam wysokie nawożenie mineralne, gdyż roślina nie jest w stanie efektywnie pobierać składników z gleby.

Kukurydza należy do roślin silnie reagujących na zakwaszenie gleby. Pod względem reakcji na wapnowanie rośliny uprawne można uszeregować następująco:

Kukurydza = burak → jęczmień = pszenica → owies → żyto → ziemniak

Dla rozwoju roślin niezbędne są makroelementy:

• azot
• fosfor
• potas
• wapń
• magnez
• siarka
• żelazo

oraz mikroelementy:

• bor
• cynk
• mangan
• miedź
• molibden

Wszystkie składniki pobierane są przez korzenie z roztworu glebowego, w którym są rozpuszczone (przyswajalne). Rozpuszczalność składników pokarmowych w roztworze glebowym w dużym stopniu zależy od pH gleby.

Fosfor pierwiastek niezbędny do prawidłowego rozwoju kukurydzy w glebie występuje głównie w postaci fosforanów żelaza, glinu, wapnia, magnezu i częściowo w związkach organicznych. Fosforan żelaza i glinu w odczynie kwaśnym są prawie nierozpuszczalne. Podwyższenie pH powoduje stopniowe uruchomienie przyswajalnego fosforu. W wyniku nawożenia wapnem pobranie fosforu w kukurydzy może wzrosnąć dwu, a nawet trzykrotnie.

Gleba o kwaśnym odczynie ogranicza rozwój mikroorganizmów glebowych, które są odpowiedzialne za mineralizację obornika, gnojowicy i słomy. Przy niewłaściwym pH nawożenie nawozami naturalnymi czy organicznymi jest także mało efektywne.

Prawidłowy odczyn gleby pomaga kukurydzy wykształcić odpowiedni system korzeniowy już w pierwszym okresie wegetacji. Silny system korzeniowy to efektywniejsze pobieranie składników pokarmowych i wody z głębszych warstw profilu glebowego co bezpośrednio przekłada się na odporność roślin na suszę.

Rośliny uprawiane na glebach niezakwaszonych, strukturalnych i bogatych w próchnicę zdecydowanie lepiej znoszą okresowe braki wody w glebie, a także nadmiar opadów.

Odpowiednie pH dla kukurydzy jest bardzo ważnym czynnikiem. Kukurydza najlepiej plonuje na glebach o odczynie obojętnym i zbliżonym do zasadowego (pH 6-7), a na glebach lekkich przy pH 5,5-6,5.

Decydując się na siew kukurydzy w glebie o pH poniżej 5,5, podstawowym zabiegiem powinno być wprowadzenie do gleby związków neutralizujących toksyczny glin — siarczany magnezu lub wapno. Najwcześniej na toksyczność glinu reagują korzenie, co prowadzi do zahamowania wzrostu roślin. Glin wpływa na zastąpienie w korzeniach roślin kationów zasadowych, głównie wapnia przez kationy glinu. Zaburzenie wzrostu systemu korzeniowego ogranicza pobieranie przez roślinę wody i składników pokarmowych.

Rozpuszczalność wapnia wzrasta wraz ze spadkiem temperatury, najlepszym okresem na wapnowanie kukurydzy jest okres od zbioru zbóż do zimy. Istotny jest też wysoki poziom uwilgotnienia gleby, który sprzyja rozpuszczaniu się wapnia i odkwaszaniu gleby.

W praktyce rolniczej często zdarza się, że wapnowanie w terminie optymalnym (po zbiorze przedplonu) jest niemożliwe ze względu na warunki pogodowe. Przesunięcie na okres wiosenny może spowodować trudności w jego wykonaniu. Należy go przeprowadzić wiosną bardzo wcześnie, gdy gleba jest wilgotna.

Najkorzystniejszym terminem wapnowania wiosennego kukurydzy jest okres przedwiośnia. Jeszcze przed okresem wiosennych roztopów, gdy stan gleby umożliwia jeszcze przejazd ciągnika z rozsiewaczem bez niszczenia struktury gleby.

Nawozów wapniowych nie wolno stosować jednocześnie z obornikiem. Wczesne zastosowanie wapna nawozowego jest korzystne ze względu na to, że pozwala wykonać kilka zabiegów mieszających. Najlepsze efekty uzyskuje się w momencie, gdy nawóz został zastosowany na ścierń i wymieszany z cienką warstwą gleby.

Efekt plonotwórczy nawozów wapniowych zależy od wielu czynników, które wpływają na ich skuteczność w poprawie jakości gleby i zwiększeniu plonów. Kluczowe czynniki to:

• rodzaj nawozu — nawozy wapniowe mogą być tlenkowe lub węglanowe. Nawozy tlenkowe działają szybciej, ale są bardziej agresywne dla gleby, nawozy węglanowe działają wolniej, ale są bezpieczniejsze dla gleby
• aktywność skał węglanowych — nawozy węglanowe produkowane są z różnych skał węglanowych, których aktywność może się różnić, aktywność skał wpływa na szybkość i efektywność działania nawozu
• stopień rozdrobnienia nawozów — im drobniej zmielony jest nawóz, tym większa jest jego powierzchnia kontaktu z glebą. To zwiększa szybkość reakcji chemicznych, co prowadzi do szybszego efektu odkwaszającego i lepszej poprawy struktury gleby
• stopień wymieszania nawozu z glebą

Ze względu na duże wymagania kukurydzy względem magnezu i jej znaczną wrażliwość na niedobory tego składnika. Zaleca się w przypadku niskiej, a zwłaszcza bardzo niskiej zasobności gleby w ten pierwiastek, zastosowanie części nawozu odkwaszającego w formie wapna magnezowego, np. dolomitu.

Na glebach średnich i ciężkich można stosować zarówno szybko działające wapno tlenkowe, jak i wolniej działające wapno węglanowe. Na glebach lżejszych i bardzo lekkich zaleca się wyłącznie nawozy węglanowe.

• Nordkalk Standard Cal — to sypkie wapno nawozowe o bardzo dużej reaktywności i wysokiej zwartości węglanu wapnia
• Omya Agrodol — nawóz wapniowo-magnezowy, pochodzący z naturalnych złóż dolomitu
• Alfa Calc — granulowany nawóz wapniowy

Ile wapna pod uprawę kukurydzy?

Pobranie wapna przez kukurydzę:

• 20 kg CaO na 10 t zielonki

• 10 kg CaO na 1 t ziarna i odpowiednią masę słomy

  Zakwaszanie gleb jest procesem ciągłym, dlatego powinno się systematycznie monitorować odczyn gleby, który jest podstawą oceny potrzeb wapnowania. Ile wapna, czyli zalecane dawki nawozów wapniowych w zależności od potrzeb wapnowania i kategorii agronomicznej gleby przedstawia tabela poniżej.

Wapnowanie po siewie kukurydzy nie jest terminem preferowanym, ale nie jest też zakazane. Brak wymieszania z glebą sprawia, że jest dużo mniej efektywne niż zbieg wykonywany w terminie standardowym. Do pogłównego wapnowania kukurydzy nadaje się tylko forma węglanowa, forma tlenkowa może uszkadzać rośliny. Możemy użyć wapna węglanowego lub węglowo-magnezowego.

Podczas nawożenia rośliny muszą być suche, użyty nawóz powinien mieć wysoki stopień rozdrobnienia. Na zakwaszonych glebach można zastosować wapno pogłównie do fazy 5-7 liścia. Bezpieczną formą do zastosowania pogłównego w kukurydzy są granulowane nawozy węglanowe w dawce 0,5 - 1 t/ha.