Niezbędne mikroelementy w zbożach jesienią
Podstawowym warunkiem uzyskania wysokich, stabilnych plonów o odpowiedniej jakości jest zaopatrzenie roślin zbóż w niezbędne do ich rozwoju i plonowania składniki pokarmowe. Dyrektywa Europejska (WE) z dnia 13.10.2003 r. wraz z późniejszymi aneksami wymienia makro- i mikroelementy niezbędne dla rozwoju roślin. Warto zwrócić uwagę, czy nie kupujemy składnika, którego uprawa nie potrzebuje, a nawet może być toksyczny.
Dlaczego powinniśmy nawozić dolistnie uprawy zbóż już jesienią?
- W wielu przypadkach gleba nie jest w stanie zaspokoić potrzeb pokarmowych roślin. Ze względu na utrzymywanie optymalnego pH w kierunku zasadowym składniki te występują w formach niedostępnych.
- Rośliny zbóż, które są dobrze zaopatrzone w takie składniki, jak: miedź, mangan i molibden, powodują zagęszczenia soków komórkowych, ułatwiając tym samym gromadzenie cukrów rozpuszczalnych. Cynk, mangan i miedź wpływają na budowę silnego systemu korzeniowego.
- Mikroelementy: miedź, mangan czy cynk poprawiają wykorzystanie i przetworzenie azotu, a tym samym wpływają na zwiększenie zawartości białka w nasionach oraz ziarnie.
- Miedź bierze udział w syntezie lignin i zmniejsza podatność roślin na wy-leganie. Rośliny z deficytem miedzi są wiotkie i łamliwe, natomiast dobrze zaopatrzone w ten mikroelement są mniej podatne na wyleganie.
- Mikroskładniki pokarmowe redukują prawdopodobieństwo pojawienia się zgorzeli podstawy źdźbła. W zbożach miedź zmniejsza infekcje spowodowane sporyszem oraz rdzą brunatną i żółtą.
fot. 1. Niedobór manganu.
- Praktycznie wszystkie mikroelementy wpływają na przygotowanie roślin na działanie czynników stresowych, np. przymrozku czy suszy. Dobrze od-żywione uprawy lepiej znoszą anomalie pogodowe i po ustaniu stresów szybciej się regenerują.
- Mikroelementy decydują o efektywnym wykorzystaniu makroelementów oraz ich przetworzeniu w biomasę. Stosując regularnie dolistne podawanie mikroelementów, można zmniejszyć zakres nawożenia azotowego bez spadku plonu.
- Wzmacniają metabolizm. Są składnikami hormonów roślinnych oraz wielu enzymów, dzięki czemu stanowią jeden z ważnych czynników regulujących ich wzrost i rozwój. Prawidłowo zaopatrzone w mikroelementy rośliny rosną intensywniej, mają lepszy wigor, gromadzą więcej substancji zapasowych i szybciej się regenerują.
Mikroelementy w zbożach jesienią
Rozpatrując dostarczenie mikroelementów w zbożach jesienią, bierzemy pod uwagę dwie możliwości.
Pierwszym zabiegiem agrotechnicznym w tym czasie jest zaprawianie nasion z użyciem mikroelementowych nawozów donasiennych. Daje to pewność, że składniki bez względu na warunki pogodowe i glebowe będą dostępne w ważnym, początkowym stadium. Następnie należy wykonać zabieg dolistny. W zbożach rozpoczynamy od początku krzewienia (od 4. liścia właściwego). W uprawach żyta i jęczmienia ozimego (tu krzewienie występuje w zasadzie tylko jesienią) oraz pszenicy ozimej nawożenie jesienne mikroelementami ma decydujące znaczenie – w tej fazie tworzy się plon i maksymalizuje się liczba ziaren w kłosie. W fazie pierwszego kolanka po przecięciu źdźbła kłos jest już widoczny i ukształtowany – nie zwiększymy liczby ziaren. Wiosną w tej fazie i w późniejszych, podając konkretne mikroskładniki, mamy dużo większy wpływ na parametry jakościowe ziarna.
Dolistne nawożenie mikroelementami daje najlepsze rezultaty, ponieważ roślina – niezależnie od warunków pogodowych i glebowych – pobierze składniki pokarmowe przez liść.
Nawóz, który dobrze rozpuszcza się w wodzie, nie zmienia pH cieczy roboczej oraz możliwy jest w mieszankach. Zwróćmy uwagę, że tylko te nawozy, które są schelatowane, mają powyższe właściwości. Profesor UPP dr hab. Renata Gaj w artykułach z ostatniego roku stwierdza, że „mikroelementy w formie chelatów można podać do 5 razy mniej niż w innych formach, dlatego są to nawozy najbardziej efektywne”.
Oczywiście chelat chelatowi nie jest równy. Natomiast warto wiedzieć, że można na rynku kupić taki o wyjątkowym działaniu – jest nim czynnik chelatyzujący IDHA. Jego wyjątkowość polega na tym, że jest jednym z nielicznych zarejestrowanych w Unii Europejskiej przez polską firmę. Rolnicy mają tym samym pewność, że nawozy schelatowane IDHA działają dolistnie, są bezpieczne dla użytkownika oraz ze względu na bardzo wysoką stałą trwałość chemiczną są bezpieczne w mieszankach. Chelat ten jako jedyny przyczynia się do wysokiej przyswajalności mikroelementów przez rośliny oraz szybko ulega biodegradacji w glebie, nie powodując uwolnienia metali ciężkich.
Od kilku lat są też dostępne na rynku produkty, które obniżają napięcie powierzchniowe cieczy roboczej, a tym samym ułatwiają pobieranie składników. Ważne, aby nawozy z dodatkami były opatentowane, co daje pewność ich działania.
Jesienią rośliny często mają utrudnione pobieranie fosforu i potasu z gleby. Dzieje się tak, gdy temperatura gleby spada poniżej 10 stopni Celsjusza oraz gdy mamy nieuregulowany odczyn gleby. Warto wtedy sięgnąć po skuteczne nawozy dolistne zawierające fosfor i potas, aby nie zatrzymywać przygotowania roślin do zimowania. Należy pamiętać, że mieszalność produktów zawierających fosfor z mikroelementami jest ograniczona i jeśli mikroelementy nie są schelatowane, staje się w zasadzie niemożliwa. Ostatnie zabiegi dolistne należy wykonać na kilka dni przed mrozem. Poprzednie lata pokazują, że takie nawożenie wykonujemy nawet na początku grudnia.
fot. 2. Niedobór cynku.
fot. 3. Niedobór miedzi.