Zbilansowane nawożenie kukurydzy – Jakich nawozów używać pod kukurydzę?

Kukurydza jest rośliną o bardzo dużych potrzebach pokarmowych i dlatego też niezbędne jest jej zbilansowanie nawożenia makro i mikroelementami. W bilansie składników pokarmowych w stanowisku z kukurydzą warto uwzględnić nawożenie naturalne, ponieważ wpływa ono korzystnie na wzrost poziomu plonowania zielonej masy i ziarna. Jednak obecnie coraz mniej gospodarstw ma dostęp do obornika czy gnojowicy i w związku z tym na do dyspozycji gospodarstwa pozostają tylko nawozy mineralne.

Najważniejszym celem nawożenia jest stworzenie w warstwie uprawnej gleby odpowiedniej koncentracji dostępnych dla roślin form NPK. Nawożenie makroskładnikami jest często wspierane od fazy 3-4 liścia kukurydzy nawożeniem dolistnym, w którego skład wchodzą głównie mikroelementy. Jest to moment do którego kukurydza korzystała z zapasów zgromadzonych w ziarnie i przechodni na odżywianie korzeniowe.

Zapotrzebowanie pokarmowe kukurydzy przedstawia poniższa tabela, która informuje o tym ile składników rośliny pobiorą w celu wytworzenia określonej ilości ziarna wraz z słomą.

Wynika z niej, że kukurydza plonująca na poziomie 10t ziarna może potrzebować aż 320 kg azotu, 100 kg fosforu (w przeliczeniu na P₂O₅) oraz 320 kg K₂O. Jest to ilość składników pokarmowych, które muszą zostać pobrane z gleby i być dostępne w trakcie sezonu wegetacyjnego.

Poziom nawożenia mineralnego powinien zostać ustalony w oparciu o zasobność gleby w składnik pokarmowe, wówczas jest ono efektywne ekonomicznie.

Szybkość pobierania składników pokarmowych jest różna w poszczególnych stadiach rozwoju kukurydzy. Początkowo wykorzystywane są niewielkie ilości, a intensywne pobieranie rozpoczyna od 7-8 liści w przypadku azotu, a potasu - przypada zazwyczaj na okres kwitnienia.

Fosfor ma mniejsze bezpośrednie znaczenie niż azot i potas w budowaniu biomasy, ma jednak duży wpływ na rozwój systemu korzeniowego. Bez dobrze wykształconego systemu korzeniowego utrudnione jest pobieranie wody u składników pokarmowych. Warto również wspomnieć o równie ważnych, ale często pomijanych składnikach, jakimi są magnez i wapń.

Składnikiem pobieranym w największej ilości przez łan kukurydzy i przez większą część okresu wegetacji jest potas. Okres intensywnego pobierania tego składnika zaczyna się od fazy 4-6 liścia i trwa do pełni wykształcenia wiechy. Przy plonie >10 t/ha pobranie przekracza 10 kg/ha/dzień.

Jeśli w tym okresie występuje susza, a nawóz został podany pogłównie dochodzi najczęściej do niedoborów tego składnika. Aplikacja nawozu przedsiewnie i wymieszanie go z glebą zapewni stały dostęp do składnika. Dodatkowo potas reguluje gospodarkę wodną roślin – rośliny skuteczniej pobierają wodę z gleby zwłaszcza w okresach suszy.

Nie zaleca się stosowania zbyt wysokich dawek potasu w nawożeniu rzędowym, ponieważ występuje on w nawozach w postaci chlorków i powoduje zbyt wysokie zasolenie gleby. Wpływa to negatywnie na wschody i początkowy rozwój kukurydzy.

Składnik ten najlepiej dostarczyć przed siewem, jesienią lub wiosną i wymieszać z glebą.

Kukurydza jest bardzo wrażliwa na niedobór fosforu zwłaszcza we wczesnych fazach rozwojowych, który ujawnia się w postaci czerwono – fioletowych przebarwień liści, a nawet całych pędów nadziemnych. Powoduje również zahamowanie wzrostu i strzelisty pokrój roślin (liście wyprostowane).

Przebarwienia są objawem wtórnym, ponieważ pierwotnym jest redukcja systemu korzeniowego spowodowana zahamowaniem wzrostu korzeni (zmniejsza to potencjał rośliny do pobierania wszystkich składników pokarmowych a tym samym mocno redukuje plon).

Inną kwestią jest fakt, że w naszych warunkach w okresie siewu nie jest na tyle ciepło, aby spełnić wymagania termiczne kukurydzy, zwłaszcza w odmianach w typie dent. Zazwyczaj w czasie siewu gleba jest dość zimna i ma temperaturę <12 ºC a w takich warunkach kukurydza nie pobiera fosforu, zahamowane jest również uwalnianie azotu w glebie.

Uwstecznianie fosforu – zmniejszenie zasobności gleby w fosfor dostępny dla kukurydzy

Istnieje jednak ryzyko wiązania fosforu z żelazem i cynkiem w formy niedostępne dla roślin czyli fosforany cynku i fosforany żelaza, zwłaszcza na glebach o nieuregulowanym i niskim pH, a w fosforany wapnia na glebach o zbyt wysokim pH. W związku z tym nie należy stosować więcej niż 60-70 kg/ha fosforu pod korzeń.

Rozwiązaniem pozwalającym na bardziej precyzyjne i oszczędne odżywianie roślin fosforem i azotem jest stosowanie nawożenie startowego „pod korzeń”. Podanie nawozu redlicami 5 cm obok i ok 5 cm głębiej niż linia siewu kukurydzy.

Dzięki temu rośliny wykorzystujące naturalny tropizm korzeni w kierunku fosforu będą rozbudowywały mocny i głęboki system korzeniowy. Dodatkowo umieszczenie nawozu głębiej zabezpiecza składniki pokarmowe przed często występującą suszą wiosenną i wyschnięciem górnej warstwy gleby oraz umożliwią ciągły dostęp do składników dla dynamicznie rozwijających się roślin.

Najkorzystniej w początkowym okresie rozwoju kukurydzy jest stosować P₂O₅ w połączeniu z NH₄. Dodatnio naładowane jony NH₄+ pobierane są w każdej temperaturze a to wymusza pobranie ujemnie naładowanych jonów P₂O₅.

W praktyce najbardziej popularny jest fosforan amonu. W 100 kg nawozu wnosimy do gleby 18 kg /ha N (w formie amonowej NH₄) i 46 kg/ha P₂O₅ w formie łatwo rozpuszczalnej w wodzie. Dzięki temu roślina ma łatwiejszy start i rzadziej zdarzają się wiosenne przebarwienia i niedobory występujące mimo ogólnej dobrej zasobności w ten składnik.

Podsumowując fosforan amonu aplikowany rzędowo i precyzyjnie najlepiej sprawdza się na glebach o nieuregulowanym pH, które ogranicza jego dostępność, na glebach piaszczystych i ubogich w materię organiczną oraz na glebach naturalnie zimnych i zwięzłych.

Dodatkowo jest możliwość obniżenia dawki fosforu o 20% w porównaniu z nawożeniem rzutowym na całym polu, przy zachowaniu takiego samego efektu. Zbyt wysoka dawka pod korzeń może spowodować, że zahamowany zostanie rozwój korzenia i skupiony tylko na głębokości na której podane zostały składniki odżywcze.

Są różne możliwości uzupełnienia kukurydzy azotem (sprawdź nawozy azotowe dostępne w ofercie). Jak już wiadomo forma NH₄ azotu pozwala roślinie kukurydzy lepiej pobierać fosfor. Zużywa też mniej energii do pobrania tej formy i wbudowania jej w struktury aminokwasów a później białek.

Kukurydza natomiast nie przepada za formą azotanową NO₃, która ogranicza wzrost młodych korzeni zwłaszcza w głąb profilu glebowego. Może również spowodować nadmierną wybujałość części nadziemnej oraz zwiększyć wrażliwość na niskie temperatury i przymrozki. Zastosowanie saletry amonowej w fazie 6-8 liści kukurydzy stwarza ryzyko przypalenia (liście tworzą lejek, zazwyczaj zatrzymujący w środku wodę. Jeśli wpadnie tam granula saletry i rozpuści się w wodzie, stężenie azotanów jest tak duże, że uszkadza tkanki mające z nią kontakt).

Rozwiązaniem jest zastosowanie nawozu RSM w połączeniu ze stabilizatorem azotu. Nitrapiryna powoduje stabilizację azotu w formie amonowej na 12 tygodni, przez co bardzo skutecznie redukuje wymywanie i ulatnianie z gleby.

Poza stabilizacją azotu amonowego z nawozów mineralnych i organicznych, stabilizuje również w glebie azot pochodzący z mineralizacji resztek pożniwnych. Dzięki temu azot dostępny jest dłużej, bez ryzyka strat oraz umożliwia zastosowanie nawożenia azotowego jednorazowo przed siewem.

Kukurydzę bardzo trudno jest przenawozić azotem ale zbyt wysokie dawki tego składnika nie są uzasadnione ekonomicznie i przeciwnie, mogą powodować obniżenie plonu. Roślina nadmiernie tworzy zbyt dużo zielonej masy, zawiązuje zbyt dużo kolb, których później nie może wykarmić.

Ponadto przenawożenie azotem wydłuża wegetację, uwrażliwia rośliny na choroby grzybowe a ziarno podczas zbioru ma wyższą wilgotność. Okres największego zapotrzebowania na azot przypada od fazy 8 liścia (niedobory w tej fazie prowadzą do nieodwracalnej redukcji zawiązek kolb i ziaren w kolbie nawet do 30%) do końca wiechowania – druga faza krytyczna nawożenia azotem.

W przypadku odmian w typie dent w fazie pełnej dojrzałości ziarna czyli tzw. „dolewanie ziarna”. Jest to trzecia faza krytyczna nawożenia azotem.

Podstawą wyliczenia dawki azotu powinien być bilans. Kukurydza potrzebuje ok 20-30 kg/ha azotu (N) na 1 tonę plonu ziarna (wraz ze słomą). Oznacza to zapotrzebowanie 200-300 kg/ha N. W praktyce zazwyczaj całkowita dawka azotu wynosi od 140–200 kg/ha, a na stanowiskach zasobnych w składniki pokarmowe efektywne pobranie azotu wzrasta do dawki 80–100 kg/ha.

Nadmiar azotu w połączeniu z luksusowym zaopatrzeniem w potas sprzyja nadmiernej produkcji biomasy w rozwoju wegetatywnym i skrócenie okresu generatywnego a w efekcie zmniejszenie plonu ziarna.

Zapotrzebowanie na siarkę przy plonie 10 t/ha wynosi 30-40 kg/ha. Rola siarki dla kukurydzy jest bardzo ważna. Jest niezbędna nie tylko w procesach pobierania azotu i jego przemianach do aminokwasów, ale również pomaga roślinom w rozkładaniu substancji aktywnych po zabiegach herbicydowych w kukurydzy, które w zimnym i pochmurnym okresem pogodowym potrafią zahamować wzrost kukurydzy nawet na 2 tygodnie.

Przy wyborze nawozu siarkowego bardzo ważnym jest stosunek K₂O do Mg, który wynosi 3:1. Zdarza się, że występuje on w stosunku 1:1 przy którym dalsze nawożenie magnezem pogarsza dostępność potasu i blokuje pobieranie manganu.