Regulacja rzepaku wiosną - kiedy i czym wykonać zabieg?
Mateusz Gniatkowski
Regulacja rzepaku wiosną jest standardowym zabiegiem w technologi prowadzenia łanu. Konieczność jej stosowania wynika z faktu, że większość uprawianego w Polsce rzepaku ozimego to odmiany hybrydowe. Ich cechą jest szybka regeneracja po okresie zimowym i budowanie dużej ilości biomas. Przy pomocy zastosowania środków ochrony roślin można wpłynąć na dynamikę wzrosty oraz nadać roślinie odpowiedni pokrój.
Dlaczego regulacja rzepaku wiosną jest konieczna?
Rzepak genetycznie zakodowaną ma dominację pędu głównego — wydłuża się intensywnie. Jednak największy potencjał do tworzenia plony nasion mają pędy boczne. To do ich rozwoju powinna być przekierowana energia roślin, ponieważ to pozwoli na odpowiedni rozwój i zrealizowania w warunkach polowych genetycznego potencjału plonowania.
Z jednej strony regulacja łanu jest impulsem do rozwoju pędów bocznych, a z drugiej strony, obniża środek ciężkości roślin, zwiększa wytrzymałość mechaniczną łodygi. Dzięki czemu zmniejsza ryzyko wylegania łanu, co pozwala na zachowanie odpowiedniej dynamiki zbioru oraz ogranicza straty związane z osypywaniem nasion.
W przypadku odmian mieszańcowych (hybrydowych, F1) regulacja łanu jest koniecznością, ale jej intensywność powinna być dostosowana do cech odmianowych. Natomiast odmiany populacyjne nie zawsze jej wymagają.
Czym przeprowadzić regulację rzepaku wiosną?
Obecnie zarejestrowanych jest duża liczba środków ochrony roślin, którą można wykorzystać do wiosennych zabiegów. Co ważne pozwalają one również na dostosowanie działania do potencjału odmiany, czy też stanu plantacji po zimie. NIektóre substancje czynne wykazują silne działanie regulacyjne, a inne z kolei słabsze.
Najczęściej do wiosennej regulacji rzepaku wykorzystywane są środki ochrony roślin zawierające substancje czynne z grupy triazoli lub ich mieszaniny formulacyjne z typowymi regulatorami wzrostu i rozwoju roślin.
Rola triazoli w regulacji i ochronie rzepaku
Substancje czynne z grupy triazoli można podzielić na 3 grupy:
- zwalczające choroby i posiadające właściwości regulacyjne — metkonazol (Sierra 60 SL), tebukonazol
- zwalczające choroby, ale nie uznawane za regulatory wzrostu — difenkonazol i protiokonazol
- mające właściwości regulacyjne, a nie eliminujące chorób — paklobutrazol
W związku z tym producenci środków ochrony rośli i Rolnicy mogą w sposób praktycznie dowolny łączyć substancje czynne z tej grypy w celu uzyskania zamierzonych korzyści.
Mieszaniny formulacyjne
W praktyce rolniczej dość często stosowane jest połączenie difenkonazolu i paklobutrazolu. Umożliwia ono maksymalne wykorzystanie właściwości obu substancji czynnych — regulacji i ochrony grzybobójczej. Na początku 2025 roku zarejestrowane było 12 fungicydów łączących obie substancje czynne.
Możliwość regulacji daje także fabryczne połączenie metkonazolu z chlorkiem mepikwatu. W tym połączeniu zawarty jest triazol o bardzo dobrych właściwościach regulujących i grzybobójczych z typowym związkiem zaliczanym do grupy regulatorów wzrostu i rozwoju roślin.
Do wiosennej regulacji rzepaku ozimego można zastosować również gotową mieszaninę z aż 3 substancji czynnych: 2 z grupy regulatorów wzrostu (chlorek mepikwatu, proheksadion wapnia) i jednej o działaniu fungicydowym (piraklostrobina).
Gotowe mieszaniny mają wiele zalet między innymi łatwość przygotowania cieczy opryskowej, ale też wady. Jedną z nich jest sztywna proporcja pomiędzy poszczególnymi substancjami czynnymi, która nie może zostać zmodyfikowana w zależności od stanu plantacji.
Mieszaniny zbiornikowe
Pierwszy, wiosenny zabieg w rzepaku ozimym może być też wykonany przy pomocy przygotowanej mieszaniny opryskowej. Najczęściej w skład cieczy roboczej wchodzą dwie substancje czynne przeznaczone do regulacji łanu. Metkonazol (Sierra 60 SL w dawce 0,7 l/ha) oraz tebukoazol 250 EW (0,7 l/ha). Jest to często stosowana proporcja, która zapewnia bardzo dobrą regulację roślin rzepaku, także eliminację i zabezpieczenie przed chorobami. Zaletą mieszanin opryskowych jest możliwość regulacji dawki substancji czynne, a także włączenie substancji zwalczających choroby, a nie mających wpływu na pokrój roślin np. difenkonazolu.
Regulacja a skracanie rzepaku
To dwa zabiegi posiadające odmienne funkcje, ale mogące być wykonywanie przy pomocy tych samych produktów. Głównym zadaniem wiosennego zabiegu regulacji jest zmniejszenie dynamiki wzrostu pędu głównego i pobudzenie do rozwoju pędów bocznych.
Natomiast skracanie rzepaku, to ograniczenie wyniesienia pąka wierzchołkowego, co zmniejsza ryzyko jego wymarznięcia.
Mateusz Gniatkowski
Dział Doradztwa i Rozwoju