Jesienne nawożenie zbóż
autor: Małgorzata Hereda
Plon zaczyna kształtować się jesienią, a niezbędne składniki pokarmowe powinny być dostępne dla roślin od samego początku.
Nawożenie fosforem i potasem
Pszenica ozima powinna rozpocząć krzewienie w trakcie jesiennego rozwoju. Rozkrzewienia z tego okresu są mocniejsze i wnoszą wyższy potencjał plonowania od tych, które rozwijają się wiosną. Ponadto na początku fazy krzewienia rośliny intensywnie rozbudowują system korzeniowy, a dzięki temu zwiększają swoją odporność na okresowe susze, poprawiają zaopatrzenie w wodę i składniki pokarmowe oraz szybciej się regenerują. Najważniejszym składnikiem pokarmowym potrzebnym do jego prawidłowego rozwoju jest fosfor (P). Korzenie wykazują silny tropizm w jego kierunku, dlatego bardzo ważne jest dostarczenie tego pierwiastka już na samym początku wegetacji i dobre wymieszanie go w podłożu. Przyswajalność składników pokarmowych, zwłaszcza fosforu, zależy od odczynu gleby. Przy pH <5,5 uwstecznia się, tworząc trwałe połączenia z jonami glinu, żelaza i manganu, przy pH >7,2 natomiast łączy się z wapniem, tworząc fosforany wapnia. Zapotrzebowanie roślin na ten składnik w postaci P2O5 na 1 t plonu głównego wynosi 9–13 kg.
Kolejnym, niezbędnym już od samego początku wegetacji składnikiem jest potas (K). Pierwiastek ten oddziałuje na gospodarkę wodną, przez co wpływa na przezimowanie i zwiększa odporność na suszę. Przy jego niedoborach zakłócony zostaje metabolizm, zmniejsza się zawartość białka i gromadzą się wolne aminokwasy,które są bezpośrednią pożywką dla patogenów (zwłaszcza grzybów chorobotwórczych). Rośliny mają zwiędły pokrój, a na brzegach liścia mogą pojawiać się chlorozy. Zapotrzebowanie na K2O na 1 t ziarna wynosi 16–24 kg. Nawóz najlepiej zastosować przed siewem jesienią. W przypadku konieczności wprowadzenia większych jego ilości (przy bardzo niskich zasobnościach) zaleca się podzielenie dawki P i K na jesienną i wiosenną. Przy dużej zawartości fosforu i potasu w glebie wprowadzamy ok. 30% wyznaczonej ilości. W zależności od zasobności gleby i wytyczonych potrzeb polecamy m.in. nawozy wieloskładnikowe, takie jak Polifoska® Plon+ N PK ( S) 5:17:32 (7), która zawiera również Zn i Fe, i Suprofos 26 NPK (S) 3:12:26 (9) lub inne, takie jak fosforan amonu NP. 18:46, Super FOS DAR 40® P 40, sól potasowa K 60, Ultra Kali K (Mg:S) 41 (6,5:15), Korn-Kali® K (Mg:S) 40 (6:12) i indywidualnie dobrane dawki poszczególnych składników.
Dobrze zbilansowane nawożenie NPK to odpowiednio rozwinięty system wiązkowy zbóż, który sprzyja krzewieniu się roślin
Pozostałe składniki w jesiennym nawożeniu
Azot jest głównym czynnikiem plonotwórczym, jednak jego stosowanie w okresie jesiennym powinno być mocno wyważone. Duża podaż tego pierwiastka może powodować słabszy rozwój systemu korzeniowego, nadmierne uwodnienie soku komórkowego w tkankach, a co za tym idzie gorsze przezimowanie. 20–30 kg/ha azotu wprowadzamy tylko wtedy, gdy przedplonem było wysoko plonujące zboże i nie stosowano wysokich jego dawek.
Spośród pierwiastków drugoplanowych największą rolę jesienią odgrywają magnez (Mg) i siarka (S). Nawożenie siarką wpływa na lepsze pobieranie i przetwarzanie azotu w roślinie. Niestety jej ilość w polskich glebach jest bardzo niska ze względu na łatwość jej wymywania. Dodatkowo wszystkie nawozy ją zawierające mocno zakwaszają glebę. Idealnym rozwiązaniem jest nawóz AgroSulCa mający w składzie 17% S i 30% CaO – ilość odpowiednią do zneutralizowania zakwaszającego działania siarki.
Jeśli chodzi o jesienne niedobory magnezu, zboża są rośliną wskaźnikową. Pierwsze objawy występują w fazie 2–3 liści i znikają w późniejszych fazach rozwojowych. Wynika to bezpośrednio z budowy systemu korzeniowego. Najpierw rozwija się on płytko w wierzchniej warstwie gleby, dopiero na początku fazy krzewienia następuje intensywny rozwój w głąb profilu glebowego. Magnez jest m.in. składnikiem chlorofilu, a jego niedobór może powodować zakłócenia w procesie fotosyntezy. Nawożenie tym pierwiastkiem na glebach o niskich zasobnościach najlepiej łączyć z wapnowaniem, wybierając nawozy wapniowo-magnezowe, takie jak: Nordkalk Magnesium 28% CaO i 19% MgO, nawóz wapniowo-magnezowy (węglanowy) Agrodol 30% CaO i 20% MgO, wapno tlenkowe z magnezem – Oxyfertil 50% CaO i 25% MgO. Przy braku potrzeb wapnowania składnik ten w glebie uzupełniamy, stosując siarczan magnezu granulowany 21:36 lub kizeryt 25:50. Innym rozwiązaniem mogą być nawozy wieloskładnikowe z magnezem (maks. do 5% składu) lub nawozy potasowe zawierające MgO i SO3: Ultra Kali lub Korn-Kali®.